10. Daire         1995/3001 E.  ,  1997/2469 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1995/3001
Karar No : 1997/2469

Temyiz Eden (Davalı) : …
Karşı Taraf (Davacı) : …
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması davalı idare tarafından istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : 4358 sayılı Yasa ile iş esası üzerine kurulmuş ve kurulacak olan cezaevleri, işyurtları ve ıslahevlerinin döner sermaye ile yapacakları işler dolayısıyla tüzel kişiliğe sahip oldukları belirtilmiş, daha sonra 4358 sayılı Yasa hükümlerini yürürlükten kaldıran 524 ve 529 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler ile yönetim biçimi, gelir kaynakları ve harcama usulleri yeniden düzenlenmiştir.
Ancak, söz konusu Kanun Hükmünde Kararnamelerin Anayasa Mahkemesi tarafından iptali üzerine, hakkında herhangi bir yasal düzenleme kalmayan Adalet Bakanlığı, ceza ve tevkifevleri döner sermaye işletmeleri, 1050 sayılı Yasanın 49.maddesi kapsamında olup, bunların hasılatının genel bütçeye aktarılmasında, 1050 sayılı Yasa kurallarına aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle, davacı cezaevi işyurdu gelirlerinin istenmesine ilişkin işlemi iptal eden idare mahkemesi kararının bozulması gerekir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 1.fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymayıp idare mahkemesince verilen kararın dayandığı hukuki ve yasal nedenler karşısında anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin reddiyle idare mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava, davacı … Cezaevi İşyurdu 1994 Yılı Ocak-Şubat-Mart ayları döner sermaye gelirlerinin tahsili amacıyla … Defterdarlığınca tesis edilen 29.4.1994 tarih ve 956 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesi … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; 1994 Yılı Bütçe Kanununun 28.maddesinde, genel bütçeye dahil dairelerle, katma bütçeli dairelere bağlı döner sermayeli işletmelerin aylık gayri safi hasılatının %10’u ile sermayeye eklenmiş olsun veya olmasın, kullanılmayan geçmiş veya cari yıl karlarının hazineye irat kaydedileceği,
Maliye Bakanı’nın bu oranı döner sermayeler veya işletmeler itibariyle %30’a kadar yükseltebileceğinin kurala bağlandığı, söz konusu işyurtlarının 4358 sayılı Ceza ve Tevkifevleri Umum Müdürlüğünün Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun ile kurulduğu, 524 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile statüsünün yeniden belirlendiği, 4358 sayılı Yasanın değişik 7.maddesinde, söz konusu kurumun her türlü vergiden muaf olduğu kuralına yer verildiği, öte yandan 524 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 9.maddesinin (g) fıkrası ile, işyurtlarının yıl sonu karlarının işletmeler ve işyurtları kurumunun sermaye kaynakları arasında sayıldığı, buna göre gelirlerden hazineye herhangi bir aktarma yapılmayacağı sonucunun çıktığı, Bütçe Kanunlarının organik anlamda yasa oldukları, özel yasalarla aksi düzenlenmemiş olan konularda hüküm ifade edeceği gerekçesiyle dava konusu işlemi iptal etmiştir.
Davalı idare tarafından, anılan İdare Mahkemesince verilen kararın usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin yürütmekle yükümlü oldukları bazı kamu hizmetlerinin finansmanında ilgili bütçeden ayrılacak sermayenin işletilmesiyle elde edilecek gelirin kullanılmasının hizmet gereklerine daha uygun görülmesi halinde, yasayla veya yasanın belirlediği esaslar çerçevesinde ve yasanın verdiği yetkiye dayanılarak kurulan döner sermaye işletmelerine ilişkin olarak mevzuatımızda genel hükümler içeren bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
Bununla birlikte sermaye işletmelerinin konuları, ilgili bütçeden ayrılacak sermaye veya bu sermayenin tesbitindeki usul, elde edilecek gelire ilişkin işlem ve kurallar, kuruluş yasalarında veya idareye döner sermaye işletmesi kurma yetkisi tanıyan yasalarda belirlenmektedir.
Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 543 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle değişik 11/d maddesinde ise, “Genel bütçeye dahil daireler ile katma bütçeli idarelere bağlı döner sermayeli işletmelerin sermaye kaynaklarına, bütçe ve harcama ilkelerine, mali yönetim ve denetimlerine ilişkin esasları düzenlemek, bunların gayrisafi hasılatı üzerinden genel bütçeye aktarılacak miktarın tesbitine esas oranları belirlemek ve … bu işletmelerin … nakit varlıkları, gelir ve giderleri ile dönem karları üzerinden tasarrufta bulunmak” Muhasebat Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmıştır.
Ancak aktarılan hükümle, döner sermaye işletmelerinin kuruluşuna ilişkin veya idareye döner sermaye işletmesi kurma yetkisi tanıyan yasalardaki işletme gelirinin tasarruf ve kullanımına ilişkin özel düzenlemelerde değişiklik yapılmamıştır.
Bu durumda, Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 543 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye değişik 11/d maddesiyle davalı idareye tanınan görev ve yetki; kuruluş yasaları veya döner sermaye işletmesi kurma yetkisi tanıyan yasalarda, gelirlerinin hazineye irat kaydedileceği hükme bağlanan döner sermaye işletmelerine ilişkin bulunmaktadır
İş esası üzerine kurulmuş ve kurulacak olan cezaevleri, işyurtları ve ıslahevlerinin mütedavil sermaye ile yapacakları işler dolayısıyla hükmü şahsiyeti haiz olduğu ve bu işletmelere ait hesap usullerinin Adliye ve Maliye Vekillerince müştereken belirleneceğini öngören 4358 sayılı Yasa hükümlerini yürürlükten kaldıran 524 ve 529 sayılı KHK’lerde, işletmeler ve işyurtları kurumu; tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk, sorumluluğu sermayesiyle sınırlı, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleri saklı kalmak üzere özel hukuk hükümlerine tabi bir kuruluş olarak tanımlanmış ise de, anılan KHK’ler Anayasa Mahkemesi tarafından, dayanağı yetki yasalarının iptal edilmiş olması nedeniyle iptal edilmiştir.
Görüldüğü üzere; gerek, tüzel kişilikleri, yönetim biçimleri, gelir kaynakları ve bu gelirlerini harcama yöntemlerini düzenleyen 524 ve 529 sayılı KHK’lerin iptal edilmiş olması; gerekse, Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunda da bir düzenleme bulunmaması karşısında, genel bütçeye dahil bir daire olan davacının bünyesinde yer alan sözkonusu işletmelerin 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun 49.maddesi kapsamında yer aldığının kabulü zorunludur. 1050 sayılı Yasanın 40.maddesinde yer alan, “Bir Senei maliye içinde tahakkuk eden varidat ve hasılat o sene bütçesinin varidatını teşkil eder. Ancak Senei maliye gayesinde kalacak bakaya gelecek sene bütçesine maledilir” hükmüne ve 41.maddesinde yer alan, “varidat ve hasılat bütçeye tamamen gayrisafi olarak irat kaydolunur. Bunların tahsil ve idare masarifi bütçeye taallük ettiği tahsisattan sarfedilir.” hükümleri karşısında, bu işletmelerin hasılatının genel bütçeye aktarılmasında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49.maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüyle, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adıgeçen Mahkemeye gönderilmesine 18.6.1997 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.