10. Daire         1995/1198 E.  ,  1996/8681 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1995/1198
Karar No : 1996/8681

Temyiz Eden (Davacı) : …
Vekili : …
Karşı Taraf (Davalı) : …
İstemin Özeti : Davacı şirket tarafından çocuk maması ithali sırasında FOB ithal bedelinin %2’si oranında tahsil olunan ithal izin harcının terkini ve taraflarına iadesi istemiyle açılan dava sonucunda …İdare Mahkemesince davanın reddi yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Yerinde olmadığı ileri sürülen temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Türkiye Cumhuriyeti Refik Saydam Merkez Hıfzıssıhha Müessesesi Teşkiline Dair Kanunun 4.maddesiyle umumi sıhhate taalluk etmeyen muayene tahlil ve tetkikler için alınacak ücretlerin Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca hazırlanacak bir tarifeyle tespit edileceği, sari ve salgın hastalık işleri müstesna olmak üzere hakiki ve hükmi şahıslara ait olan muayene tahlil ve tetkiklerin de aynı tarife üzerinden ücrete tabi olacağı hükmüne yer verilmiş olup, bu hükme dayanılarak Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığınca düzenlenen 1991 yılı Fiyat Listesinin Genel Hükümler başlıklı 17.maddesinde ise ithal müsadesi alınacak ismi belirtilen bazı madde ve malzemeler ile kontrol için gönderilen diğer madde ve malzemeler için ithal izin harcı alınacağı ayrıca analiz ücreti ödeneceği kuralına yer verildiği, vergi, resim ve harçların yasa ile konulup, kaldırılıp, değiştirileceği yolundaki Anayasa hükmüne karşın dayanağı olan 3959 sayılı Yasanın değişik 4.maddesinde yer almadığı halde fiyat listesiyle analiz ücreti yanında ithal izin harcı alınması yolunda yapılan düzenlemeye dayanılarak ithal izin harcı tahsil edilmesinde hukuki isabet bulunmadığından temyiz isteminin kabulüyle davanın reddi yolunda verilen kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 73 ncü maddesinin 3 ncü fıkrasında “Vergi,resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır” hükmü getirilmiştir.
Madde hükmünden anlaşılacağı üzere bir mali yük olan “harç” ancak Kanunla konulabilecektir.
Diğer taraftan 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun eki 8 sayılı tarifenin II. bölümünün (e) bendinde ithalat taleplerinden kıymet yekünü üzerinden binde bir harç alınacağı belirtilmiştir.
Öte yandan; 181 sayılı “Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında K.H.K.nin 11 nci maddesinin (a) bendinde ilaç ve benzeri maddelerin ithalatının anılan Bakanlıkça izne bağlanacağı, 209 sayılı “Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı Sağlık Kurumları ile eserlendirme tesislerine verilecek sermaye hakkında Kanun”un 3 ve 4 üncü maddelerinde Hıfzısıhha Enstitülerinde döner sermaye kurulacağı ve bu kuruluşların Sağlık Bakanlığı nezdinde kurulacak “Döner Sermaye Müdürlüğü tarafından takip edileceği ve nihayet 3959 sayılı “Türkiye Cumhuriyeti Refik Saydam Merkez Hıfzısıhha Müessesesi Teşkiline dair Kanun”un 4 üncü maddesinde “…… umumi sıhhate taalluk etmeyen muayene tahlil ve tetkikler için alınacak ücretler Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca hazırlanacak bir tarife ile tesbit edilir….” hükümleri getirilmiştir.
Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinin birlikte incelenmesinden anlaşılacağı üzere ilaç veya benzeri emtianın yurt içine ithal edilmesine Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı izin verebilir. Anılan Bakanlık bu izni vermek için söz konusu emtiayı Hıfzısıhha Laboratuvarlarında inceletebilir bu takdirde Hıfzısıhha Laboratuvarının isteyeceği ücret ancak Bakanlıkça onaylı olan tarifede yer alan hizmete ait ücrettir. Hıfzısıhha idaresinin yapılan inceleme sonucu söz konusu emtianın ithaline izin vermesi gibi bir yetkisi yoktur. Bu yetki mutlak olarak Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına aittir. Böyle bir emtianın ithalinde alınacak harç ise 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun ilgili bölümünde yer alan ithal harcı olup fiilen ithal edilen emtianın değeri üzerinden alınır ve genel bütçeye kaydedilir. Dava konusu olayda istenilen “ithal izin harcı” ise, ithalin fiilen yapılması ile ilgisi olmaması, genel bütçeye değil döner sermayeye gelir kaydedilmesi, ithal iznini Hıfzısıhha idaresinin vermeğe yetkili olmaması ve nihayet özel Kanunla değil Bakanlık onayı ile düzenlenmesi muvacehesinde ithal işleminin yapılması için gerekli mali bir yük olmayıp ithalat rejimini düzenleyen mali hukuk ve esaslarına aykırı bir uygulamadır.
Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünüldü.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava, çocuk maması ithali sırasında FOB ithal bedelinin %2’si oranında davacıdan tahsil olunan ithal izin harcının terkini ve iadesi istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesince, davalı idarece ithal müsadesi yönünden kontrol karşılığı verilen hizmete ilişkin olarak 3959 sayılı Yasa gereğince, Bakanlıkça onaylı fiyat listesi uyarınca ithal izin harcı olarak tanımlanan ücretin alınmasında mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı, mahkeme kararının yeride olmadığı iddiasıyla temyizen incelenip bozulmasını istemektedir.
3959 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Refik Saydam Merkez Hıffızıssıhha Müessesesi Teşkiline Dair Kanunun 3612 sayılı Yasanın 19.maddesiyle Değişik 4.maddesinde, “Hıfzıssıhha Enstitüsü vazifesi arasında sayılan tetkik ve muayene ve tahlillerden umumi sıhhate taalluk eden işler için resmi daireler ile belediyelerden hiçbir ücret almaz. Umumi sıhhate taalluk etmeyen muayene, tahlil ve tetkikler için alınacak ücretler Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca hazırlanacak bir tarifeyle tespit edilir. Sari ve salgın hastalık işleri müstesna olmak üzere hakiki ve hükmü şahıslara ait olan muayene, tahlil ve tetkiklerde aynı tarife üzerinden ücrete tabidir.” hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Yasa hükmü gereği Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığınca düzenlenen 1991 yılı Fiyat Listesinin Genel Hükümler Başlıklı 17.maddesinde, ithal müsadesi alınacak kan ürünleri, aşılar, serumlar, pestisitler, tıbbi malzeme, gıda maddeleri, katkı maddeleri ambalaj maddeleri, temizlik maddeleri ve kontrol için gönderilen diğer madde ve malzemeler için ithalat izin harcı alınacağı, ithalat izin harcının, ithal müsadesi için kontrole gelen her parti için partinin günlük döviz kuru üzerinden hesaplanmış toplam FOB bedelinin %2’si oranında alınacağı ve ayrıca analiz ücreti ödeneceği belirlenmiştir.
3959 sayılı Yasadan, özel ve tüzel kişilere ait olan kontroller, tahlil ve tetkiklerin ücrete tabi olması yolundaki hükme karşın, ayrıca yapılacak bu işlemlerden dolayı ithal izin harcı alınması öngörülmemiştir. Bu haliyle dayanağı olan yasada yer verilmediği halde yapılacak kontroller nedeniyle analiz ücreti yanında ithal izin harcı alınması yolunda fiyat listesinde yapılan düzenlemeye dayalı olarak harç tahsilinde yasal isabet bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, harçların konulması, değiştirilmesi ve kaldırılmasının yasayla yapılması gerektiği; Anayasanın 73.maddesi hükmüyle belirlenmiş olup; davacıdan bu hüküm çerçevesinde 492 sayılı Harçlar Kanunu ile getirilen %01 oranındaki ithal harcının da tahsil edildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda davacı şirket tarafından ithal edilecek çocuk maması için yapılan kontrollerden dolayı analiz ücreti ile birlikte ithal izin harcı adı altında davalı idarece yapılan tahsilatın ücret olarak nitelendirilmesi sonucu davanın reddi yolunda verilen mahkeme kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı Yasanın 49.maddesine uygun bulunan davacı temyiz isteminin kabulüyle … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan mahkemeye gönderilmesine 25.12.1996 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.