1. Daire         2009/1615 E.  ,  2010/111 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2009/1615
Karar No : 2010/111

K A R A R

Hakkında Ön İnceleme Yapılan :
… – … Büyükşehir Belediye Başkanı
İtiraz Edilen Karar : … hakkında soruşturma izni verilmemesine ilişkin İçişleri Bakanının … tarih ve Tef.Ku. Bşk…sayılı kararı
Karara İtiraz Eden : Şikayetçi …
Soruşturulacak Eylem :
Mülkiyeti …(…) Genel Müdürlüğüne ait, Eski … Garajı olarak bilinen 45.218 metrekare yüzölçümlü, … İlçesi, … pafta,…, … ve … parsel sayılı, … İlçesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazları, gerçek değerinin altında 110 milyon Amerikan Doları fiyat belirlendiği halde bu miktarı da …’ye ödemeyerek mevzuata aykırı işlemlerle Belediyenin İşletmesi durumundaki …’nin menfaatlerini gözetmeden … Büyükşehir Belediyesine devrini gerçekleştirmek suretiyle görevi kötüye kullanmak
Eylem Tarihi : 2005 yılı
İçişleri Bakanlığının … tarih ve … sayılı yazısı ile gönderilen dosya, İçişleri Bakanının … tarih ve Tef.Ku. Bşk. … sayılı soruşturma izni verilmemesine ilişkin kararı ve bu karara yapılan itiraz, Tetkik Hakimi …’ın açıklamaları dinlenildikten sonra 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun uyarınca incelendi;

Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
Dosyanın incelenmesinden, şikayetçi … tarafından … Cumhuriyet Başsavcılığına verilen … tarihli şikayet dilekçesinde, keyfi uygulama yapılarak usulsüz işlemlerle …’ye ait 45.000 metrekare Eski … Garajının satışını gerçekleştiren … Büyükşehir Belediye Başkanı … ve usulsüz satış ve devir işlemlerinde ilgisi ve sorumluluğu bulunan … görevlileri hakkında işlem yapılmasının istenildiği, … Cumhuriyet Başsavcılığınca … hakkında önce ayırma kararı verilip sonra yetkisizlik kararı verilerek bu kişi yönünden dosyanın İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildiği, … dışında şikayet edilen … görevlileri için soruşturmanın … Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütüldüğü, … Cumhuriyet Başsavcılığınca … hakkında 4483 sayılı Yasa hükümlerine göre ön inceleme yapılması için dosyanın İçişleri Bakanlığına gönderildiği, İçişleri Bakanlığınca … Valiliğine yaptırılan araştırmaya dayanılarak İçişleri Bakanı tarafından … hakkındaki şikayetin işleme konulmamasına karar verildiği, bu karara … Cumhuriyet Başsavcı vekili ve şikayetçi tarafından yapılan itiraz üzerine Dairemizin 6.2.2009 tarihli ve E:2009/53, K: 2009/223 sayılı kararında eylemin somut olduğu, kişi ve olay belirtildiği gerekçesiyle işleme konulmama kararının kaldırılmasına ve … ile olayda sorumluluğu bulunan… Genel Müdürü ve …diğer yetkilileri de dahil edilerek bu kişiler hakkında 4483 sayılı Yasa hükümlerine göre ön inceleme yaptırılmasına karar verildiği, İçişleri Bakanlığınca görevlendirilen Mülkiye Müfettişlerince düzenlenen ön inceleme raporunda … Genel Müdürü ve …’nin diğer yetkilileri hakkında genel hükümlere göre işlem yapılması gerektiği, haklarında Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmek üzere tevdi raporu düzenleneceği belirtilerek bu kişilerin ön inceleme raporu dışında bırakıldığı ve … hakkında ön inceleme raporu düzenlendiği, bu raporda getirilen öneri doğrultusunda adı geçen hakkında İçişleri Bakanı tarafından soruşturma izni verilmemesine karar verildiği anlaşılmıştır.
Dairemizin 6.2.2009 tarihli ve E:2009/53, K: 2009/223 sayılı kararında her ne kadar … Genel Müdürü ve … yetkilileri hakkında da 4483 sayılı Yasa hükümlerine göre ön inceleme yaptırılmasına karar verilmiş ise de, 16.6.1939 tarih ve 3645 sayılı İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İdareleri Teşkilat ve Tesisatının İstanbul Belediyesine Devrine Dair Kanunun 1 inci maddesinde, İstanbul elektrik, tramvay ve tünel işletmelerinin bütün hak ve sorumlulukları ile İstanbul Belediyesine devredildiği, 2 nci maddesinde İstanbul Belediyesine bağlı, hükmi şahsiyeti haiz, … Umum Müdürlüğünün kurulduğu, 5 ve 12 nci maddelerine göre …’nin özel hukuk hükümlerine ve kazanç vergisine tabi olduğu, Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu ile Muhasebe-i Umumiye Kanununa tabi olmadığı belirtilmiştir.
Buna göre, … Genel Müdürlüğü özel hukuk hükümlerine tabi bir tüzel kişilik olduğundan, bu kuruluşta görev yapan Genel Müdür ve diğer personelin 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümlerine tabi olmadıkları, bunlar hakkında yetkili ve görevli Cumhuriyet savcılıklarınca genel hükümlere göre soruşturma yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Danıştay İkinci Dairesinin 13.3.1987 tarih ve E:1985/98, K:1987/923 sayılı kararı, Uyuşmazlık Mahkemesinin 22.6.1987 tarih ve E:1987/52, K:1987/64 sayılı kararı ve Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 22.6.1993 tarih ve E:1993/163, K: 1993/186 sayılı kararları da aynı yöndedir. İçişleri Bakanlığı tarafından da … görevlilerinin ön inceleme dışında bırakıldığı, genel hükümlere göre işlem yapılmak ve Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmek üzere tevdi raporu düzenleneceği belirtilerek bu kişilerin soruşturulması usulü yönünden mevzuata uygun hareket edildiği görülmüştür.
Ön inceleme konusu eyleme gelince; 1998 ve 1999 yıllarında … Genel Müdürlüğü tarafından ihale ile satışa çıkarılan Eski … Garajının ihalelerine teklif verilmediği veya verilen tekliflerin rayiç bedelin altında olması nedeniyle ihalelerin iptal edildiği ve satışın gerçekleştirilmediği, … Genel Müdürünün başkanlığında toplanan ve Büyükşehir Belediye Başkanı … tarafından onaylanan … tarih ve … sayılı … İdare Encümeni kararında 45.218 metrekare yüzölçümlü …’ye ait Eski … Garajının 110 milyon USD bedelin …’ye ödenmesi suretiyle … Büyükşehir Belediye Başkanlığına 2581 sayılı yasa çerçevesinde satış ve devrinin yapılmasına karar verildiği, bu karardan sonra … Büyükşehir Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesine göre 110 milyon Dolar bedelle …’ye ait sözü edilen taşınmazların Belediyeye devrine karar verildiği, bu kararlara dayanılarak herhangi bir bedel ödenmeden taşınmazlarının tapu devirlerinin gerçekleştirildiği anlaşılmıştır.
İdare Encümeni kararında 2581 sayılı yasa hükümlerine göre arsa satışının yapıldığı belirtilmekte ise de, 2581 sayılı Deniz Ticaret Filosunun Geliştirilmesi ve Gemi İnşa Tesislerinin Teşviki Hakkında Kanunun bu olayla Belediye ve … ile herhangi bir ilgisinin bulunmadığı, Büyükşehir Belediye Encümenince 2942 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine göre devrine karar verilmiş ise de, Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesine göre iki kamu idaresi arasındaki taşınmaz devri için gereken koşulların bu olayda bulunmadığı, idarelerin kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin yürütülmesi için ihtiyaç duydukları taşınmazların devri için 30 uncu maddeye göre işlem yapılabileceğinden, … Büyükşehir Belediyesinin bu taşınmazlara ihtiyacı bulunduğu biçiminde bir gerekçeye yer verilmediği, öte yandan … Büyükşehir Belediyesine devredilmesinden sonra sözü geçen yerde imar planı değişikliği yapılarak 110 milyon doların çok üstündeki bir fiyatla taşınmazın satışa çıkarılmış olması da Belediyenin ihtiyacı için veya kamu hizmetinde kullanmak amacıyla değil arsayı satmak için devraldığını göstermektedir.
2.5.2007 tarih ve 26510 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5637 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan 4768 sayılı Elektrik İşletme Müesseseleri Hakkında Kanunun 3 üncü maddesine göre çıkarılan ve olay tarihinde yürürlükte bulunan İl Özel İdareleri, Belediyeler veya Bunlara Bağlı Kurumlar Tarafından İşletilen Elektrik Havagazı Tramvay ve Tünel İşletmelerinin Alım ve Satım Esaslarına Dair 4768 Sayılı Kanunun 3 üncü Maddesi Uyarınca Çıkarılan Yönetmeliğin …’nin taşınmaz satışlarını da kapsadığı, mali güçlük içinde olduğu belirtilen …’nin gelir sağlamak amacıyla 1998 ve 1999 yıllarında olduğu gibi taşınmazlarını bu Yönetmelikteki esas ve usullere göre satışa çıkararak satabilmesi ve mali kaynak sağlaması olanaklı iken gerçek değerinin altında bedelle ve bu bedelde ödenmeden Büyükşehir Belediyesine olan borçlarına mahsuben mevzuata aykırı şekilde devredilerek …’nin menfaatlerinin korunmadığı anlaşılmaktadır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 18 inci maddesinin (e) bendinde, Belediye Başkanının, Büyükşehir Belediyesinin ve bağlı kuruluşları ile işletmelerinin etkin ve verimli yönetilmesini sağlamak görevi bulunduğu, … Genel Müdürlüğünce hazırlanan bütçesi Büyükşehir Belediye Meclisince onaylanan İşletmenin, hizmetlerini Büyükşehir Belediyesinin mali katkıları ile sürdürdüğü belirtilmekte ise de, Belediyeden ayrı bütçesi, personeli, malvarlığı ve tüzel kişiliği olan …’nin Büyükşehir Belediyesi lehine dahi olsa zarara uğratılmaması ve verimli yönetilmesi konusunda Belediye Başkanının sorumluluğu bulunmaktadır. Bu hususlar gözetilmeden hangi kanuna göre yapıldığı belli olmayan işlemlerle usulsüz olarak …’nin mali değeri yüksek taşınmazlarının elinden çıkmasına sebebiyet verildiği görülmüştür.
Bu nedenle ilgiliye isnat edilen eylemin, hakkında soruşturma yapılmasını gerektirecek nitelikte bulunduğu anlaşıldığından, itirazın kabulüyle İçişleri Bakanının …tarih ve Tef.Ku. Bşk. … sayılı soruşturma izni verilmemesine ilişkin kararının kaldırılmasına dosyanın … Cumhuriyet Başsavcılığına, kararın birer örneğinin İçişleri Bakanlığı ile itiraz edene gönderilmesine 19.1.2010 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.