1. Daire 2008/1570 E. , 2009/94 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2008/1570
Karar No : 2009/94
… Büyükelçiliği ile … firması arasında imzalanan … Büyükelçiliği kançılarya ve ikametgah binalarının yapım işine ait Sözleşmenin bedeline, süresine ve teminata ilişkin maddelerinde değişiklik yapılması hususunda 4353 sayılı Kanunun 31 inci maddesine göre görüş bildirilmesi istemine ilişkin Dışişleri Bakanlığının … günlü, … sayılı yazısında aynen;
“… Büyükelçiliğimiz kançılarya ve ikametgah binası inşaatı, karşılıklılık ilkesi çerçevesinde, … Hükümeti tarafından ülkemize tahsis edilen … Belediyesine bağlı, “…” adresinde yeralan 2.542 m2 büyüklüğündeki arsada yapılmaktadır.
Söz konusu arsanın imar durumuna ve verilen ön izin belgesine göre, kançılarya ve ikametgah binalarının birlikte inşa edilmesine uygun olan arsada, taban alanı 1.200 m2 olmak üzere, 5.000 m2 kapalı alan ve zemin+2 kat inşa edilmesine izin verilmektedir. İmar durumunda öngörülen şekilde, arsa üzerinde 1.200 m2 taban alanı ve üç katlı bina yapılması durumunda, elde edilecek kapalı alan 3.600 m2 olacaktır. Kat sınırlaması dikkate alındığı takdirde, arsa üzerinde 5.000 m2 kapalı alan yapılması mümkün değildir.
Bu itibarla, Büyükelçiliğimiz binalarının planlaması yapılırken, bu çelişkili durum … Dışişleri Bakanlığı ve yerel makamlarla görüşülmüş ve muhataplarımızın 5.000 m2 kapalı alan yapılması hususunun dikkate alınacağı ve kat sınırlamasında değişiklik yapılacağı yönündeki telkinleri çerçevesinde, Büyükelçiliğimizin yeni kançılarya binası 5 kat (zemin+4 kat) ve ikametgah binası (zemin+3 kat) olarak projelendirilmiştir.
İnşaat ihalesi 2005 yılında gerçekleştirilerek 16.12.2005 tarihinde … Büyükelçiliğimiz ve … Firması arasında sözleşme (Ek 1) imzalanmış ve …’teki konumumuz ve dostane ilişkilerimiz çerçevesinde ön inşaat izniyle Büyükelçilik binalarımızın inşaatı başlatılmıştır. İnşaat süresince müteaddit kereler projemize uygun imar durumu tadilatı ve asıl iznin verilmesi konusunda … Dışişleri Bakanlığı nezdinde girişimlerimiz inşaatımızla eşzamanlı olarak sürdürülmüştür.
Bilahare mahalli seçimler sonrasında değişen … Belediyesi yönetimi önceki yönetimden farklı bir anlayış izlemiş ve 6 Mart 2007 tarihinde bulunduğu alandaki imar planının yenilenmesi ve kat sınırlarının belirlenmesi gerektiğini ileri sürerek Büyükelçilik binalarımızın inşaatını durdurmuştur.
Bu tarihten itibaren … Makamları nezdinde yapılan girişimlerde konunun kendi sorunları olduğu ve bir an önce çözümlenerek inşaatımızın devam ettirilmesi gerektiği, bunun diplomatik bir soruna çevrilmesinin istenmediği dile getirilerek, hükümetler arasında en üst düzeyde gerçekleştirilen temaslarda da muhataplarımızdan çözüm beklendiği belirtilmiştir.
Yapılan girimler sonucunda, Eylül 2008 tarihinde inşaat iznin alınmasına ilişkin sürecin sonuna gelinmiştir. Her türlü başvuru yapılmış ve alınan belgeler nihai iznin verilmesi için ilgili kuruma iletilmiştir.
Ancak izin alınması için geçen sürede yüklenici firma ile yapılan sözleşmenin süresi dolmuş ve firma inşaatın durdurulduğu süre boyunca inşaat malzemelerinde ve işçilik fiyatlarında artış olduğunu belirterek sözleşme bedelinde artış talep etmiştir. Bunun üzerine firmanın artış talebinin değerlendirilebilmesi için, Bayındırlık ve İskan Bakanlığımızdan bir yetkilinin görevlendirilmesi istenmiştir. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğünde görevli bir inşaat mühendisiyle Bakanlığımız mimarından oluşan bir heyet mahallinde inceleme yapmak üzere 13-16 Ekim 2008 tarihlerinde …’ya gitmişlerdir. Söz konusu işin sözleşme bedeli 2005 yılı fiyatlarıyla toplam 4.077.431,99 (3.988.000,00+79.431,99 ilave iş) Euro’dur. Sözleşme kapsamındaki gerçekleştirilemeyen işlerin bedeli 2005 yılı fiyatlarıyla 2.846.438,35 Euro’dur. Sözleşme kapsamında yer almayan çevre duvarı ve geriye kalan işler için 2008 yılı fiyatlarıyla 1.412.965,18 Euro’luk bir artış talep edilmektedir. Bu şekilde, 2005 yılı fiyatlarıyla 4.077.431,99 (3.988.000,00+ 79.431,99) Euro olan sözleşme bedeli, 2008 yılı fiyatlarıyla beraber toplam 5.490.397,17 Euro’ya çıkmaktadır.
Söz konusu heyetin raporunun (Ek 2) incelenmesinden de görüleceği üzere, yüklenici firmanın düzenlediği ikinci keşfin piyasa fiyatlarının altında olduğu, ayrıca ilk sözleşme kapsamında yüklenici firma tarafından alınmış olan ancak işin durdurulması ve imalata dönüştürülememesi nedeniyle bedeli ödenmeyen malzemeler için de bir bedel ödenmesi gerekeceği belirtilmektedir.
Bu durumda, yüklenicinin aynı sözleşme dahilinde işin devam etmesinin zaman ve maliyet açısından daha elverişli olacağı, aksi takdirde sözleşmenin iptali halinde taahhüdün yeniden ihaleye çıkarılması gerekeceği, bu durumun da zaman kaybına neden olacağı gibi maliyet artışından dolayı hazine zararına yol açacağı, ayrıca ilk yüklenicinin (…) yargı yoluna başvurabileceği ve konunun uluslararası hukuka intikal ettirilebileceği hususları da göz önüne alındığında; piyasa şartlarına göre uygun olduğu anlaşılan ikinci teklifteki fiyatlarla, mevcut sözleşmede tadilat yapılarak işin mevcut yükleniciye tamamlatılmasının bu aşamada hazine yararına olacağı değerlendirilmektedir.
Açıklanan nedenlerle, … Büyükelçiliği Kançılarya ve İkametgah binası inşaatına ait yapım ve kontrollük sözleşmesinde, sözleşme bedeli, süresi ve teminat maddelerinde değişiklik yapılması hususunda 4353 sayılı Kanunun 31 inci maddesi uyarınca Başkanlıklarının mütaalasının alınmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
Gereğini müsaadelerine saygılarımla arzederim.” denilmekte olduğundan konu incelenerek;
Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
4353 sayılı Yasanın 31 inci maddesinde, bir sözleşme mevcut olsun olmasın, Devlet daireleriyle diğer daire, müessese ve teşekküller veya gerçek ve tüzelkişiler arasında çıkan ve henüz yargı mercilerine, hakeme ve icraya intikal etmemiş bulunan hukuksal uyuşmazlıkların sulh yoluyla çözümünde yarar görüldüğü takdirde, Baş Hukuk Müşavirinin mütalaasına dayalı olarak 50.000.000 liraya kadar bir hakkın tanınması veya menfaatin terkini tazammun eden anlaşmalar veya sözleşme değişiklikleri yapmaya bakanlıkların yetkili olduğu, bu miktarı aşan anlaşmalar veya sözleşme değişikliklerinde de Danıştayın mütalaasına dayanılarak Maliye Bakanlığınca alınacak kararname ile yapılacağı hükme bağlanmış, anılan maddedeki parasal sınır ise 2008 Mali Yılı Bütçe Kanununun (İ) cetvelinde 1.000.000 YTL olarak belirlenmiştir.
4353 sayılı Kanunun 31 inci maddesi hükmüne göre Danıştayca görüş verilebilmesi için, yargı mercilerine, hakeme veya icraya götürülmemiş bir uyuşmazlığın sulh yoluyla çözümünün veya bir sözleşmenin değiştirilmesinin söz konusu olması ve tanınan hakkın ya da terkedilen menfaatin 1.000.000 YTL’yi geçmesi gerekmektedir.
İdare yazısında, … Büyükelçiliği ile … firması arasında 16.12.2005 tarihinde imzalanan … Büyükelçiliği kançılarya ve ikametgah binalarının yapım işine ait Sözleşmenin bedele, süreye ve teminata dair hükümlerinde değişiklik yapılmak istendiği belirtilmekte ise de, dosyada sulhen ödeme yapılması hususunda taraflar arasında varılmış mutabakata ilişkin bir sulhname taslağı bulunmadığı, öte yandan, sulhen ödemeye esas miktarın, Sözleşme süresinin ne kadar uzatılacağının ve teminata ilişkin hususlarda ne gibi bir değişiklik yapılmak istendiğinin belli olmadığı anlaşılmıştır.
Bu nedenle, Dışişleri Bakanlığı istemi hakkında 4353 sayılı Yasanın 31 inci maddesine göre görüş bildirilmesine olanak bulunmadığından dosyanın Dışişleri Bakanlığına iade edilmek üzere Danıştay Başkanlığına sunulmasına 19.1.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.