1. Daire         2007/1500 E.  ,  2008/129 K.

T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2007/1500
Karar No : 2008/129

K A R A R

… Üniversitesi, … Tıp Merkezi Poliklinik Şefi … ve aynı yerde Acil Servis Memuru …’in, hasta sevk kağıdı olmayan şikayetçi hastaya zorla boş senet imzalattırmak ve hastanede alıkoymakla tehdit etmek eyleminden haklarında … Üniversitesi Rektörlüğünce oluşturulan kurul tarafından … günlü, … sayılı men-i muhakeme kararının verildiği, bu kararın yasa gereği incelenmek üzere Dairemize gönderilmesi üzerine Dairemizin 6.4.2007 günlü E:2007/277, K:2007/444 sayılı kararı ile şüphelilerin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memur olarak çalışıyor olmaları nedeniyle 2547 sayılı Yüksek öğretim Kanununun 53 üncü maddesinin 2 nci bendinin (e) fıkrası uyarınca haklarında … Valiliği İl İdare Kurulunca karar verilmesi gerektiği belirtilerek … Üniversitesi Rektörlüğünce oluşturulan kurul tarafından verilen … günlü men-i muhakeme kararının bozulduğu ve dosyanın … Üniversitesi Rektörlüğüne iade edildiği, … Üniversitesi Rektörlüğünün … günlü ve … sayılı yazısı ile … Valiliği İl İdare Kurulunca Dairemiz kararı doğrultusunda gerekli kararın verilmesi için dosyanın Valiliğe gönderildiği, … Valisince 4483 sayılı Kanun uyarınca görevlendirilen ön incelemeci tarafından, hazırlanan raporda şüpheliler hakkında soruşturma izni verilmemesi önerisinin getirildiği, … Valisi tarafından … günlü … sayılı karar ile şüpheliler hakkında 4483 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi gereğince soruşturma izni verilmediği, bu kararın Rektörlükçe Yasa gereği incelenmek üzere gönderilmesi üzerine Dairemizin 16.10.2007 günlü, E: 2007/812, K: 2007/1161 sayılı kararında belirtilen gerekçelerle … Valisinin soruşturma izni verilmemesine ilişkin … günlü kararının kaldırılmasına ve dosyanın … Üniversitesi Rektörlüğüne iadesine karar verildiği, … Üniversitesi Rektörlüğünün … Valiliği İl İdare Kuruluna hitaben yazdığı, … günlü … sayılı yazısıyla Dairemiz kararı doğrultusunda gerekli kararın il idare kurulunca verilmesinin istendiği, …Valiliğinin … Üniversitesi Rektörlüğüne yazdığı … günlü … sayılı yazıda, 4483 sayılı Kanun uyarınca işlem yapıldığından Memurin Muhakematı Hakkında Kanun-u Muvakkat uyarınca ikinci bir işlem yapılamayacağından bahisle dosyanın aynen iade edildiğinin belirtildiği, bunun üzerine … Üniversitesi Rektörlüğünün … günlü, … sayılı yazısıyla dosyanın tekrar Dairemize gönderildiği anlaşılmakla konu incelenerek;
Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun, yükseköğretim üst kuruluşları başkan ve üyeleri ile yükseköğretim kurumları yöneticilerinin, kadrolu ve sözleşmeli öğretim elemanlarının, bu kuruluş ve kurumların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlarının, görevleri dolayısıyla ya da görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçlar hakkında uygulanacak ceza soruşturması usulünü gösteren, 53 üncü maddesinin (c) bendinde, yükseköğretim kurumlarında 657 sayılı Kanuna tabi memurlar için ilk soruşturmanın, Yükseköğretim Kurulu Başkanınca veya diğer disiplin amirlerince doğrudan veya görevlendirecekleri soruşturmacı tarafından yapılacağı, bunlar yönünden son soruşturmanın açılıp açılmamasına, yer itibariyle yetkili il idare kurulunca karar verileceği, verilen lüzum-u muhakeme kararlarının ilgililerin itirazı halinde, men-i muhakeme kararlarının ise kendiliğinden Danıştay ilgili Dairesince incelenerek karara bağlanacağı hükmü yeralmıştır.
Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı yargılanabilmeleri için izin vermeye yetkili mercileri belirtmek ve izlenecek usulü düzenlemek amacıyla 4.12.1999 tarihinde yürürlüğe konulan 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasında, bu Kanunun, Devletin ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürüttükleri kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri ifa eden memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlar hakkında uygulanacağı belirtildikten sonra, ikinci fıkrasında, görevleri ve sıfatları sebebiyle özel soruşturma ve kovuşturma usullerine tabi olanlara ilişkin kanun hükümleri ile suçun niteliği yönünden kanunlarda gösterilen soruşturma ve kovuşturma usullerine ilişkin hükümlerin saklı olduğu, 16 ncı maddesinde, kanunlarda Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkatın uygulanacağı belirtilen hallerde bu Kanun hükümlerinin uygulanacağı, 18 inci maddesinde de, 4 Şubat 1329 tarihli Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkatın yürürlükten kaldırıldığı hükme bağlanmıştır.
Görüldüğü üzere, genel olarak memur ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı yargılanabilmeleri için izin vermeye yetkili mercileri belirten ve izlenecek yöntemi gösteren 4483 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasındaki, görevleri ve sıfatları sebebiyle haklarında özel soruşturma ve kovuşturma yöntemleri uygulanacağına ilişkin kanun hükümleri bulunanlar ile haklarında, suçun niteliği yönünden diğer kanunlarda öngörülen farklı soruşturma ve kovuşturma yöntemleri uygulanması gerekenler için ilgili kanunlardaki hükümlerin uygulanacağını belirten hüküm, 4483 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmayacağı kişi ve durumları açıkça belirtilmektedir.
4483 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü karşısında, yükseköğretim kurumlarında 657 sayılı Kanuna tabi olarak görev yapan personelin, görevleri dolayısıyla ya da görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçlar nedeniyle yargılanabilmeleri için, 4483 sayılı Kanunun kapsamı dışında farklı ve özel bir ceza soruşturması usulü öngörülen 2547 sayılı Kanunda, anılan memurlar hakkında soruşturmanın, yükseköğretim kurulu başkanınca veya disiplin amirlerince doğrudan veya görevlendirecekleri soruşturmacı tarafından yapılacağı, son soruşturmanın açılıp açılmamasına yetkili il idare kurulunca karar verileceği, bu kurulca verilen lüzum-u muhakeme kararlarının ilgililerin itirazı üzerine, men-i muhakeme kararlarının ise kanun gereği kendiliğinden Danıştay ilgili Dairesince incelenerek karara bağlanacağı hususlarına açık ve anlaşılabilir bir şekilde yer verildiğinden, diğer illerin İl İdare Kurullarınca 657 sayılı Kanuna tabi olarak görev yapan üniversite personeli hakkında verilmekte olan kararlar, niteliğine göre yasa gereği ya da itiraz üzerine Dairemizce incelenerek sonuçlandırılmaktadır.
Nitekim, Yükseköğretim kurumlarında 657 sayılı Kanuna tabi olarak görev yapan memurlar hakkında, görevleri dolayısıyla ya da görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçlardan dolayı 4483 sayılı Kanun ile 2547 sayılı Kanun hükümlerinden hangisine göre işlem yapılacağı konusunda düşülen duraksamanın giderilmesine ilişkin Dairemizce verilen 7.12.2002 günlü, E: 2002/168, K: 2002/178 sayılı kararda da, yükseköğretim kurumlarında 657 sayılı Kanuna tabi olarak görev yapan personelin görevleri dolayısıyla ya da görevlerini yaptıkları sırada işledikleri suçlardan dolayı haklarında 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53 üncü maddesi hükmüne göre ceza soruşturması yapılması gerektiği belirtilmiş olup, diğer illerin uygulamalarında bu hususta herhangi bir soruna ve farklı bir görüşe rastlanmamıştır.
Dosyanın incelenmesinden, polis memuru olarak görev yapan şikayetçinin, rahatsızlanması nedeniyle … tarihinde saat 20:30 sıralarında şüphelilerin görev yaptığı Hastanenin acil servisine sevk kağıdı olmadan gittiğini, burada gerekli tedavisinin yapıldıktan sonra sevk kağıdı getirmesini sağlamak amacıyla boş senede imza attırılarak nüfus cüzdanının rehin alındığını, şüphelilerin bu konuda yetkilerinin bulunmadığını ve kendisini hastanede alıkoymakla tehdit ettiklerini iddia ederek şikayette bulunması üzerine başlatılan soruşturma sonucunda, şüpheliler hakkında … Üniversitesi Rektörlüğünce oluşturulan kurul tarafından … günlü, … sayılı men-i muhakeme kararının verildiği, bu kararın yasa gereği incelenmek üzere Dairemize gönderilmesi üzerine Dairemizin 6.4.2007 günlü E:2007/277, K:2007/444 sayılı kararı ile şüphelilerin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memur olarak çalışıyor olmaları nedeniyle 2547 sayılı Yüksek öğretim Kanununun 53 üncü maddesinin 2 nci bendinin (e) fıkrası uyarınca haklarında … Valiliği İl İdare Kurulunca karar verilmesi gerektiği belirtilerek … Üniversitesi Rektörlüğünce oluşturulan kurul tarafından verilen … günlü, … sayılı men-i muhakeme kararının bozulduğu ve dosyanın … Üniversitesi Rektörlüğüne iade edildiği, … Üniversitesi Rektörlüğünün … günlü ve …. sayılı yazısı ile … Valiliği İl İdare Kurulundan Dairemiz kararı doğrultusunda gerekli kararın verilmesi için dosyanın Valiliğe gönderildiği, … Valisinin 10.5.2006 günlü oluru ile şüpheliler hakkında 4483 sayılı Kanunun 5 inci maddesi gereğince ön inceleme yapılmasına ve bu ön incelemeyi yapmak üzere … Üniversitesi Fırat Tıp Merkezi Saymanı …’un görevlendirilmesine karar verildiği, ön incelemeci tarafından hazırlanan raporda şüpheliler hakkında soruşturma izni verilmemesi önerisinin getirildiği ve …Valisinin … günlü … sayılı kararı ile şüpheliler hakkında 4483 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi gereğince soruşturma izni verilmediği, bu kararın men-i muhakeme kararı gibi kabul edilmesi suretiyle Yasa gereği incelenmek üzere Rektörlükçe Dairemize gönderildiği, Dairemizin 16.10.2007 günlü, E: 2007/812, K: 2007/1161 sayılı kararı ile; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53 üncü maddesinin (c) fıkrasının 1 inci bendi hükmü gereğince şikayetçi tarafından iddia edilen hususlara ilişkin olarak 657 sayılı Yasaya tabi üniversite personeli hakkında Rektörlük makamınca verilen soruşturma emrine istinaden … tarafından düzenlenmiş … tarihli soruşturma raporu (Fezleke) mevcut iken, 4483 sayılı Yasa hükümlerine tabi olmayan üniversite personeli hakkındaki şikayetle ilgili olarak yeni bir ön incelemecinin Vali tarafından görevlendirildiği, aynı fıkranın 2 numaralı bendinin (e) alt bendi gereğince son soruşturmanın açılıp açılmamasına il idare kurulunca karar verilmesi gerektiği halde, 4483 sayılı Yasanın 2 nci maddenin ikinci fıkrasındaki “görevleri ve sıfatları sebebiyle özel soruşturma ve kovuşturma usullerine tabi olanlara ilişkin kanun hükümlerinin saklı olduğu” yolundaki açık hükme rağmen vali tarafından 4483 sayılı Yasa hükümlerine göre karar verilmesinde isabet bulunmadığı gerekçesiyle … Valisinin …. günlü, … sayılı soruşturma izni verilmemesine ilişkin kararının kaldırılmasına ve dosyanın … Üniversitesi Rektörlüğüne iadesine karar verildiği, bu kararımız üzerine … Üniversitesi Rektörlüğünün …Valiliği İl İdare Kuruluna yazdığı, … günlü … sayılı yazısıyla, Dairemiz kararı doğrultusunda gerekli işlemlerin yapılmasının istenildiği, … Valiliğinin Vali Yardımcısı V…. imzalı … günlü … sayılı yazısında, Dairemizin yukarıda belirtilen kararından bir bölümü alındıktan sonra, “Ancak,………………..” denilmek suretiyle dosyanın … Üniversitesi Rektörlüğüne iade edildiği, bu yazı üzerine … Üniversitesi Rektörlüğünün … günlü, … sayılı yazısı ekinde dosyanın Dairemize gönderildiği anlaşılmıştır.
Valiliğin … günlü yazısında, dosyanın … Üniversitesi Rektörlüğüne iadesi için öne sürülen gerekçelerinin, yukarıda belirtilen açık yasa hükümleri karşısında dayanağının bulunmadığı, 4483 sayılı Yasa hükümleri ile 2547 sayılı Yasa hükümlerinin kapsamları ile farklı soruşturma usullerini öngördüğü konusunda doğru değerlendirmelerin yapılamadığı görülmektedir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, 4483 sayılı Yasanın 3 üncü maddesinde izin vermeye yetkili merciler sayılmış olup, bu merciler arasında il idare kurulları bulunmadığından, bu kurulların “soruşturma izni verilmesi ya da verilmemesi” şeklinde bir karar verme yetkileri bulunmamaktadır. Dolayısıyla yukarıda sözü edilen valilik yazısında yer alan “İl idare kurulları, 4483 sayılı Yasa uyarınca soruşturma izni verilmesi ya da verilmemesi şeklinde karar vermektedirler” ifadesinin, Vali’nin, makamdan kaynaklı olarak münhasıran şahsına 4483 sayılıKanunla verilmiş bir yetkinin, il idare kurulunca kullanıldığı ya da kullanılabileceği gibi yetki saptırması niteliğindeki anlayış ve kavram kargaşasından kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
İkinci olarak, Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat’ın 4483 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırıldığı hususunun, aynı Kanunun Geçici Birinci Maddesi hükmünün de dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiği, ayrıca 4483 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasındaki, “görevleri ve sıfatları sebebiyle özel soruşturma ve kovuşturma usullerine tabi olanlara ilişkin kanun hükümlerinin saklı olduğu” şeklindeki hüküm nedeniyle 2547 sayılı Kanunun 53/c maddesi hükmünün halen üniversite personeli hakkında uygulanmakta olduğu ve 657 sayılı Kanuna tabi üniversite personeli hakkında, il idare kurullarının men-i muhakeme ya da lüzum-u muhakeme kararı verme görev ve yetkilerinin devam etmekte olduğu açıktır.
Bu durumda, şüpheliler için, Dairemizin 16.10.2007 günlü kararı ile Vali tarafından verilen soruşturma izni verilmemesi kararının kaldırılmış olması karşısında, şüphelilere isnat edilen suç hakkında yetkili kurulca verilmiş bir karar da bulunmadığından, Dairemizin bu kararı doğrultusunda, … Valiliği İl İdare Kurulunca bir karar verilmesi yasal zorunluluk iken, … Valiliğinin Fırat Üniversitesi Rektörlüğüne yazdığı … günlü … sayılı yazısıyla, daha önce 4483 sayılı Kanun uyarınca karar verildiği, … Valiliği İl İdare Kurulunca ikinci defa karar verilemeyeceğinden bahisle dosyanın aynen iade edildiği görüldüğünden, şüphelilerin 657 sayılı Kanuna tabi memur olarak görev yapmaları nedeniyle 2547 sayılı Kanunun 53/2-e maddesi uyarınca haklarında … Valiliği İl İdare Kurulunca men-i muhakeme veya lüzum-u muhakeme yönünde bir karar verilmesi, ilgililere gerekli bildirimler yapıldıktan sonra kararın türüne göre Yasa gereği kendiliğinden veya itiraz edilmesi halinde itiraz dilekçesi de eklenerek incelenmek üzere Dairemize sunulması için dosyanın yer itibariyle yetkili … İl İdare Kuruluna gönderilmesine 25.1.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.