1. Daire         2004/607 E.  ,  2005/307 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2004/607
Karar No : 2005/307

Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü ile aralarında çıkan uyuşmazlığın 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesi hükmüne göre çözümlenmesi isteğine ilişkin Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü vekili Av….’in 25.10.2004 günlü dilekçesinde aynen:
” Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne ait … Ada … ve …Sayılı Parseller ile … Ada … No:lu Parselin toplam 112915 m2’lik bölümü üzerine, 4650 Sayılı Kanunla değişik 2942 Sayılı Yasanın 30. Maddesi uyarınca irtifak hakkı tesisine ilişkin müvekkil idare talebinin davalı kurumca reddedilmesi üzerine çıkan uyuşmazlığın giderilerek belirtilen taşınmazlar üzerinde müvekkil idare lehine irtifak hakkı tesisine karar verilmesi isteğimizdir.
AÇIKLAMALAR :Müvekkil idare Ankara Büyükşehir Belediyesine bağlı tüzel kişiliğe haiz bir kuruluş olup Genel Kurulu Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclisidir.
Mevcut plana göre yapılması gereken “… Yolu (… Kavşağı-Hava Hastanesi Kavşağı arası) … Bağlantı Yolu (… Kavşağı-… Kavşağı arası) Uygulama Projesinin” yapım görevi Büyükşehir Belediye Meclisi Kararıyla müvekkil idareye verilmiştir. Müvekkil İdare açılacak yol altında kanalizasyon ve su şebekesi döşeyeceğinden her iki işin (yol yapımı ve kanalizasyon ile su şebekesi) aynı anda ve tek ihalede yaptırılması daha ekonomik olduğundan işin tamamının İdaremizce yaptırılmasına Genel Kurul’ca karar verilmiştir. Nitekim 5216 sayılı Büyükşehir Belediyeleri Kanunu da iki kurumu ilgilendiren işlerin tek kurum tarafından yaptırılmasını hüküm altına almıştır.
Anılan yol güzergahı Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne ait … Ada …ve …Parseller ile … Ada … Numaralı Parselin toplam 112915 m2’lik bölümüne rastlamaktadır. Bu nedenle Müvekkil İdare Yönetim Kurulu’nun 11.08.2004 gün ve 251 sayılı kararı ile bu parseller üzerinde Kamulaştırma Kanununun 30. maddesi uyarınca 49 yıl süreli irtifak hakkı tesisine karar verilmiştir.
Yönetim Kurulu kararı üzerine 13.09.2004 gün ve 2275 sayılı yazı ile Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü’ne başvurularak plan gereğince açılması gereken yolun Çiftlik Müdürlüğü parsellerine rastlayan 112915 m2’lik bölümü üzerinde 49 yıllık irtifak hakkı tesisine muvafakat edilmesi talep edilmiştir.
Atatürk Orman Ciftliği Müdürlüğü’nün 20 Eylül 2004 gün ve 2764 sayılı cevabi yazılarında irtifak hakkı tesisine muvafakat edilmediği belirtildiğinden, iki idare arasındaki uyuşmazlığın çözümlenmesi amacıyla dava açmak zorunda kalmaktayız.
İrtifak tesis edilmek istenen taşınmazlar, planı bulunan yol güzergahına rastlamakta olup, anılan yolların açılması, bölge trafiğinin ve kent ulaşımının rahatlatılması için zorunludur.
Özellikle … Bölgesi’ni …Bölgesi’ne bağlayabilecek en kısa yol olması nedeniyle, zaman, yakıt vs. yönlerden tasarruf sağlayacak yol ekonomiye önemli katkılarda bulunacaktır.
Ayrıca, Kültür Bakanlığı Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 14.11.1997 gün ve 5514 sayılı kararı ve 12.04.2002 gün ve 7857 sayılı kararları ile mevcut plan doğrultusunda yolların genişletilmesini uygun görmüştür.

HUKUKİ NEDENLER : Kamulaştırma Kanunu ve ilgili mevzuat
DELİLLER : Kamulaştırma kararı, yazışmalar, Koruma Kurulu kararları, plan ve diğer tüm deliller.
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda sunulan ve re’sen gözetilecek nedenlerle müvekkil idare ile Atatürk Orman Çiftliği arasındaki uyuşmazlığın giderilerek; “… Yolu (… Kavşağı- … Hastanesi Kavşağı arası) … Bağlantı Yolu (.. Kavşağı-… Kavşağı arası) güzergahında kalan, Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne ait … Ada … ve … Sayılı Parseller ile … Ada … No.lu Parselin toplam 112915 m2’lik bölümü üzerine, 4650 Sayılı Kanunla değişik 2942 Sayılı Yasanın 30. Maddesi uyarınca müvekkil idare lehine irtifak tesisine karar verilmesini arz ve talep ederim.” denilmektedir.
Dairemizce yapılan çağrı üzerine gelen Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü vekili Av…. ile Ziraat Mühendisi …, Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı Şehir Plancısı … ile Trafik Şube Müdürü …, Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü vekili Av…. ile Harita Mühendisi … ve Ankara Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürü …’ın sözlü açıklamaları dinlendikten sonra konu incelenerek,

Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
Dosyanın incelenmesinden, mülkiyeti Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne ait kadastronun … ada, … ve … parsel sayılı, … ada, … parsel sayılı taşınmazların toplam 112915 m2’lik bölümünün imar planında yol olarak belirlendiği, Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclisinin kararıyla yol altında kalacak kanalizasyon ve su şebekesi beraberinde yol yapımı işi de kendisine yüklenilen Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünce taşınmazların bu bölümünde idareleri lehine 49 yıl süreyle irtifak hakkı tesisi istemiyle Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne yapılan başvurunun, anılan taşınmaz üzerinde irtifak hakkı tesisinin mevzuatları uyarınca mümkün olmadığı belirtilerek reddedildiği anlaşılmaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesinde, kamu tüzelkişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal, kaynak veya irtifak haklarının diğer bir kamu tüzelkişisi ya da kurumunca kamulaştırılamayacağı, bunlara ihtiyacı olan idarenin 8 inci maddeye göre tespit edilen bedeli ödeyeceğini de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvuracağı, mal sahibi idare devire muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermez ise anlaşmazlığın alıcı idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili idari dairesince incelenerek kesin karara bağlanacağı hükmüne yer verilmiştir.
Nazım imar planını yapmak, onaylayarak uygulamak, büyükşehir ulaşım ana planını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ile büyükşehir belediyesine verilmiş görevlerden olduğuna göre, 2942 sayılı Yasanın 30 uncu maddesi uyarınca, taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan ve bu nedenle devir talebinde bulunmaya yetkili kamu tüzel kişisinin, ASKİ Genel Müdürlüğü değil, Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı olması gerektiği açıktır.
Öte yandan, 5659 sayılı Atatürk Orman Çiftliği Kuruluş Kanununun 9 uncu maddesinde, Müdürlüğün bütün mallarının Devlet malı hükmünde olduğu, bu mallar aleyhine suç işleyenlerin Devlet malları aleyhine suç işleyenler gibi ceza göreceği, 10 uncu maddesinde, Atatürk Orman Çiftliğinin bu kanunun yayımı tarihindeki sınırları içinde bulunan gayrimenkullerinin gerçek veya tüzelkişilere devir ve temliki ve kamulaştırılmasının özel bir kanunla izin alınmasına bağlı olduğu hükme bağlanmıştır.
5659 sayılı Yasanın 9 ve 10 uncu maddelerinde yer alan hükümlerde, Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünün bütün mallarının Devlet malı hükmünde sayılması ve taşınmazlarının gerçek veya tüzelkişilere devir ve temliki ile kamulaştırılmasının özel bir kanunla izin alınmasına bağlanması suretiyle bu malların ve taşınmazların özel olarak korunması ve tahsis edildiği amacın dışında kullanılmaması esası kabuledilmiştir.
2942 sayılı Yasanın 30 uncu, 3194 sayılı İmar Kanununun 14 üncü maddelerinde öngörülen idari ve kanuni irtifak hakları, mülkiyet hakkına genel olarak getirilen ve taşınmazın malikine yükletilen bir yükümlülük niteliğindedir. Özel bir kanunla kurulan ve bütün malları bu kanunla özel koruma altına alınan Atatürk Orman Çiftliğinin arazisi üzerinde, plan gereği de olsa gerçekleştirilmek istenen yol yapımıyla ilgili hizmetler ve işlemler, mülkiyet hakkına yönelik olduğundan irtifak hakkının sınırlarını aşmakta, doğrudan mülkiyet hakkıyla ilişkili hale gelmektedir. Zira, istem yazısında 49 yıllık irtifak hakkı tesisinden söz edilmekte ise de, imar planında öngörülen ana arterleri birbirine bağlayan bir yolun, süreli irtifak hakkına konu olması, diğer bir deyişle ilelebet kamunun kullanımına sunulacak yolun yapımının, süreli irtifak hakkı tesisiyle gerçekleştirilmesi düşünülemez.
Ayrıca, Türk Medeni Kanununun 797 nci maddesinde intifa hakkı için öngörülen süreler, yargı kararlarıyla kıyasen irtifak hakları için de uygulanmakta olduğundan, taşınmaz irtifakında yüklü taşınmazın irtifak yükü, mülkiyet hakkının özünü boşaltacak niteliğe dönüşemez.
Durum böyle olunca, özel bir kanunla bütün malları ve taşınmazları koruma altına alınmış, Atatürk Orman Çiftliğinin mülkiyetindeki taşınmazların devir ve temliki ile kamulaştırılmasının ancak özel bir kanunla izin alınmasına bağlı olduğu anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, mülkiyeti Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne ait kadastronun … ada, … ve … parsel sayılı, … ada, … parsel sayılı taşınmazların toplam 112915 m2’lik bölümü üzerinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü lehine 49 yıl süreyle irtifak hakkı tesisine ilişkin istemin reddine ve dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 3.3.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi.