1. Daire 2003/31 E. , 2003/36 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2003/31
Karar No : 2003/36
Basın Kanununun 31 inci maddesinin 4771 sayılı Yasayla yürürlükten kaldırılması karşısında, bu hükme dayanılarak yurtdışında basılmış eserlerin Türkiye’ye sokulmasının veya dağıtılmasının yasaklanmasına dair daha önce alınmış Bakanlar Kurulu kararlarının yürürlükte olup olmadığı konusunda düşülen duraksamanın giderilmesine ilişkin Başbakanlığın 24.2.2003 günlü, Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü 825 sayılı yazısına ekli İçişleri Bakanlığının 5.2.2003 günlü, Emniyet Genel Müdürlüğü 1382 sayılı yazısında aynen:
“5680 sayılı Basın Kanunu’nun 31 inci maddesinde belirtilen, “Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Cumhuriyetin varlığına, milli güvenliğe, kamu düzenine, genel asayişe, kamu yararına, genel ahlaka ve genel sağlığa aykırı olup yabancı memleketlerde çıkan basılmış eserlerin Türkiye’ye sokulması veya dağıtılması Bakanlar Kurulu kararıyla yasaklanabilir…” hükmü gereğince çeşitli yollarla ülkemize sokulan ve nitelikleri yine aynı Kanun maddesinde sayılan mevkuteler hakkında, Bakanlar Kurulundan aldırılacak yasaklama kararına ilişkin işlemler Bakanlığımızca yürütülmekteydi.
09.08.2002 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 4771 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 12 nci maddesi (B) bendi ile Basın Kanunu’nun 31 inci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
Ancak, 09.08.2002 tarihine kadar yurtdışında basılarak çeşitli yollarla ülkemize sokulan yayınlarla ilgili Bakanlar Kurulunca verilmiş yasaklama kararlarının halen yürürlükte olup olmadığı hususunda herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.
Bakanlığımızca, “işlendikten sonra yapılan kanuna göre cürüm veya kabahat sayılmayan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz. Eğer böyle bir ceza hüküm olunmuşsa icrası ve kanuni neticeleri kendiliğinden kalkar.” hükmünü amir T.C.K’nın 2 nci maddesi gereğince, 5680 Sayılı Basın Kanunu’nun 31 inci maddesini yürürlükten kaldıran 4771 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 09.08.2002 tarihine kadar yurtdışında basılan ve ülkemize sokulan yayınlarla ilgili Bakanlar Kurulunca alınan yasaklama kararlarının hükümsüz kaldığı değerlendirilmektedir. İlgi (a) yazımızla Bakanlığımızın bu görüşü belirtilerek, Basın Kanunu’nun 31 inci maddesinin yürürlükten kaldırılmasıyla birlikte bugüne kadar söz konusu kanun maddesi gereğince Bakanlar Kurulu tarafından verilmiş mevcut yasaklama kararlarının da yürürlükten kalkıp kalkmayacağı konusundaki görüşlerinizin bildirilmesi istenilmiştir.
İlgi (b) yazınızla; 5680 Sayılı Basın Kanunu’nun 31 inci maddesini yürürlükten kaldıran 4771 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 09.08.2002 tarihine kadar yurtdışında basılan ve ülkemize sokulan yayınlarla ilgili Bakanlar Kurulunca alınan yasaklama kararlarının da hükümsüz kaldığının değerlendirildiği bildirilmiştir.
Adli makamlarca da 5680 Sayılı Basın Kanunu’nun 31 inci maddesi gereğince yurtdışında basılan ve ülkemize sokulan yayınlarla ilgili şimdiye kadar Bakanlar Kurulunca alınan yasaklama kararlarının yürürlükte olup olmadığının bildirilmesi istenildiğinden, konuyla ilgili olarak başta savcılıklar olmak üzere adli mercilerin de bilgilendirilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
Basın Kanunu’nun 31 inci maddesinin yürürlükten kaldırılmasıyla birlikte bugüne kadar söz konusu kanun maddesi gereğince Bakanlar Kurulu tarafından verilmiş mevcut yasaklama kararlarının da yürürlükten kalkıp kalkmayacağı konusundaki görüşlerinin bildirilmesi ve uygun görülmesi halinde konuyla ilgili talimatlarının adli mercilere de gönderilmesi hususu ilgi (c) yazımızla Adalet Bakanlığından istenilmiştir.
Ancak, Adalet Bakanlığınca; Basın Kanunu’nun 31 inci maddesinin yürürlükten kaldırılmış olmasından dolayı bugüne kadar söz konusu kanun hükmü gereğince Bakanlar Kurulu tarafından verilmiş olan yasaklama kararlarının yürürlükten kalkıp kalkmayacağı sorununun yasa ve yargı yoluyla çözülmesinin uygun olacağının düşünüldüğü ilgi (d) yazıyla bildirilmiştir.
Yukarıdaki açıklamalardan, Hukuk Müşavirliğinizce ve Bakanlığımızca, 5680 Sayılı Basın Kanunu’nun 31 inci maddesini yürürlükten kaldıran 4771 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 09.08.2002 tarihine kadar yurtdışında basılan ve ülkemize sokulan yayınlarla ilgili Bakanlar Kurulunca alınan yasaklama kararlarının da hükümsüz kaldığı hususunda mutabık kalındığı anlaşılmakta ise de, Adalet Bakanlığınca konunun yasa ve yargı yoluyla çözülmesi şeklinde görüş belirtilmiştir.
Bu sebeple konuya açıklık getirilmesi amacıyla, Basın Kanunu’nun 31 inci maddesinin yürürlükten kaldırılmasıyla birlikte 09.08.2002 tarihine kadar, söz konusu kanun maddesi gereğince Bakanlar Kurulu tarafından verilmiş mevcut yasaklama kararlarının da yürürlükten kalkıp kalkmayacağı hususunda, uygun görülmesi durumunda 2575 Sayılı Danıştay Kanunu’nun 23 üncü maddesi çerçevesinde bir kere de Danıştay Başkanlığından görüş alınmasını ve sonucundan bilgi verilmesini arz ederim.” denilmektedir.
Dairemizce yapılan çağrı üzerine gelen Başbakanlık Hukuk Müşaviri …, Adalet Bakanlığı Tetkik Hakimi …, Emniyet Genel Müdürlüğü Güvenlik Dairesi Başkan vekili …, Şube Müdürü …, Komiser Yardımcısı …’un sözlü açıklamaları dinlendikten sonra konu incelenerek,
Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
İstem, Basın Kanununun 31 inci maddesinin 4771 sayılı Yasayla yürürlükten kaldırılması karşısında, bu hükme dayanılarak yurtdışında basılmış eserlerin Türkiye’ye sokulmasının veya dağıtılmasının yasaklanmasına dair daha önce alınmış Bakanlar Kurulu kararlarının yürürlükte olup olmadığı konusunda düşülen duraksamanın giderilmesine ilişkindir.
Anayasanın “Basın hürriyeti” başlıklı 28 inci maddesinin dördüncü fıkrasında;
” Devletin iç ve dış güvenliğini, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü tehdit eden veya suç işlemeye ya da ayaklanma veya isyana teşvik eder nitelikte olan veya Devlete ait gizli bilgilere ilişkin bulunan her türlü haber veya yazıyı, yazanlar veya bastıranlar veya aynı amaçla, basanlar, başkasına verenler, bu suçlara ait kanun hükümleri uyarınca sorumlu olurlar. Tedbir yolu ile dağıtım hakim kararıyla; gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunun açıkça yetkili kıldığı merciin emriyle önlenebilir. Dağıtımı önleyen yetkili merci, bu kararını en geç yirmidört saat içinde yetkili hakime bildirir. Yetkili hakim bu kararı en geç kırksekiz saat içinde onaylamazsa, dağıtımı önleme kararı hükümsüz sayılır.”, hükmü yer almaktadır.
5680 sayılı Basın Kanununun Ek 1 inci maddesinde; Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü, milli güvenlik, kamu düzeni ve genel ahlakın korunması, suç işlenmesinin önlenmesi ile Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun ve Anayasanın 174 üncü maddesi kapsamında yer alan inkılap kanunları aleyhine işlenen suçlar için, tedbir yoluyla soruşturma safhasında Cumhuriyet savcılığının talebi üzerine sulh ceza hakimince, kovuşturma safhasında görevli mahkemece, her türlü basılmış eserin dağıtımının önlenmesine ve toplatılmasına karar verilebileceği, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bu eserlerin dağıtımının önlenmesine veya toplatılmasına doğrudan doğruya Cumhuriyet savcılığınca yazılı olarak karar verilebileceği, bu halde Cumhuriyet savcısının kararını en geç yirmidört saat içinde yetkili sulh ceza hakiminin onayına sunacağı, sulh ceza hakiminin kırksekiz saat içinde kararını açıklayacağı, aksi halde Cumhuriyet savcılığı kararının kendiliğinden hükümsüz sayılacağı belirtilmektedir.
Anılan Kanunun, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, milli egemenliğine, Cumhuriyetin varlığına, milli güvenliğe, kamu düzenine, genel asayişe, kamu yararına, genel ahlaka ve genel sağlığa aykırı olup yabancı memleketlerde basılmış eserlerin Türkiye’ye sokulmasının veya dağıtılmasının Bakanlar Kurulu kararıyla yasaklanabileceğini öngören 31 inci maddesi ise 09.08.2002 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4771 sayılı Yasanın 12 nci maddesinin (B) bendi hükmüyle yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlükten kaldırılmış olan bu hükme dayanılarak Bakanlar Kurulunca alınan yasaklama kararlarının da yasal dayanağı kalmadığından artık yürütülmelerinin mümkün olmadığının kabulü gerekmektedir.
Bu durumda, hakkında Bakanlar Kurulunca yasaklama kararı alınmış olan yurtdışında basılmış eserlerin dağıtımının önlenmesi veya toplatılması, ancak Basın Kanununun Ek 1 inci maddesi hükmü uyarınca yetkili yargı mercilerince bu yönde verilecek bir kararın varlığına bağlı bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Basın Kanununun yürürlükten kaldırılan 31 inci maddesi uyarınca yurtdışında basılmış eserlerin Türkiye’ye sokulmasının veya dağıtılmasının yasaklanmasına dair Bakanlar Kurulunca alınmış olan kararların yasal dayanaklarının kalmaması nedeniyle yürütülmelerinin mümkün olmadığı sonucuna ulaşılarak, dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 20.3.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.