1. Daire 2003/176 E. , 2004/8 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2003/176
Karar No : 2004/8
4054 sayılı Kanunun 15.8.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4971 sayılı Kanunla değiştirilen 55 inci maddesinin uygulanması yönünden Rekabet Kurulu kararının verildiği tarihin mi, ilgililere tebliğ edildiği tarihin mi esas alınacağı, 4054 sayılı Kanunun 16, 17 nci maddelerine göre verilen ve 15.8.2003 tarihine kadar kesinleşmemiş olan para cezalarının, yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddenin (b) bendi uyarınca yüzde yirmibeşinin kurum hesabına aktarılıp aktarılmayacağı hususlarında düşülen duraksamanın giderilmesine yönelik istişari düşünce istemine ilişkin Başbakanlığın 5.12.2003 günlü, Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü 5355 sayılı yazısına ekli Rekabet Kurumunun 27.10.2003 günlü, 2992 sayılı yazısında aynen:
” Bilindiği gibi 01/08/2003 tarih ve 4971 sayılı “Bazı Kanunlarda ve Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 25. maddesi ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un bazı maddelerinde değişiklik yapılmıştır.
Buna göre; 07/12/1994 tarihli ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun;
A) 15 inci maddesinin sonuna “İlgililer istenen bilgi, belge, defter ve sair vasıtaların suretlerini vermekle yükümlüdür. Yerinde incelemenin engellenmesi veya engellenme olasılığının bulunması durumunda sulh ceza hakimi kararı ile yerinde inceleme yapılır” fıkrası eklenmiştir.
B) 39 uncu maddesinin (b) bendi ile maddenin son cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.
C) 53 üncü maddesinin ikinci fıkrasındaki “kesinleştikten sonra” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır.
D) 55 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Bu süre içinde yargı yoluna başvurulmazsa karar kesinleşir” ibaresi, Kurul kararlarına karşı yargı yoluna başvurulması kararların uygulanmasını ve para cezalarının takip ve tahsilini durdurmaz” şeklinde; ikinci fıkrasında yer alan “Para cezaları Kurulun kararı kesinleşmeden tahsil edilemez” ibaresi “Para cezaları, Kurulun nihai kararının ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir” şeklinde değiştirilmiştir.
Anılan Kanunun 29. maddesinde ise “Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer” denilmektedir.
Kanunların yürürlüğe girmesinden önce meydana gelen olaylara uygulanmaması genel kural ise de bazı durumlarda, yeni kanunun eski olaylara ve ilişkilere uygulanması konusunda kamu düzeni, genel ahlakın korunması ve sair bir takım istisnalar söz konusu olabilmektedir. Bu bağlamda eski kanun zamanında meydana gelen olayların yeni kanun zamanında ortaya çıkan sonuçları yeni kanuna tabi olmaktadır.
Yukarıda anılan kanun değişikliği kapsamında, 4054 sayılı Kanunun 55. maddesinin yeni şekli ile uygulanması bakımından aşağıdaki tespitlerde bulunulmuştur:
1- 4971 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 15 Ağustos 2003 tarihinden sonra karar verilen ve tebliğ edilen Kurul Kararlarının yeni kanun hükümlerine tabi olması gerektiği tartışmasızdır.
2- 4971 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce verilmiş ve tebliğ edilmiş olan Kurul Kararları’nın büyük bir kısmına karşı ilgililerince yargı yoluna başvurulmuş olup mezkur davalarda o tarihlerde meri olan 55. madde hükmü uygulanmış olup söz konusu kurul kararları ile verilen cezaların eski kanun hükümlerine tabi olduğu düşünülmektedir.
3- Ancak 4971 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce verilmiş olup tebligatı yürürlük tarihinden sonra yapılan Kurul Kararlarının uygulanması bakımından yasada özel bir yürürlük maddesinin yer almaması nedeniyle bazı tereddütler oluşmuştur. Genel hukuk prensipleri doğrultusunda, Kanunun yürürlüğe girdiği andan itibaren etkilerini meydana getirmesi gerektiği düşünülmekle birlikte; 4971 sayılı Kanunun uygulanması bakımından, Kurul Kararlarının tarihinin esas alınması durumunda eski kanunun uygulanacağı ileri sürülebileceği gibi, Kurul Kararlarının ilgililerine tebliğ tarihlerinin esas alınması durumunda ise yeni Kanunun uygulanması gerektiği de söylenebilecektir.
Ayrıca, 4054 Sayılı Yasanın ” Kurumun Gelirleri” başlığı altında düzenlenmiş olan 39 uncu maddesinin (b) bendindeki “Kurulca bu Kanunun 16 ve 17 nci maddelerine göre verilen cezaların yüzde yirmibeşi” hükmü ile maddenin son cümlesindeki “…(b) bendinde belirtilen gelirler cezaların kesinleşmesinden sonra cezanın Hazine Veznesine yatırılması esnasında Kurumun ilgili hesabına yatırılır” hükmü, 4971 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin (b) bendi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Bu durum karşısında, yukarıda değinilen, henüz yargıda olup da 15.08.2003 tarihinden sonra kesinleşen para cezalarının ödenmesi aşamasında Kurumun yüzde yirmibeş oranındaki hissesinin Kurum geliri olarak sayılıp sayılamayacağı konusunda da tereddüte düşülmüştür.
Yukarıda arz edilen nedenlerle;
a- 4054 sayılı Kanun’un 4971 sayılı Kanun ile değişik 55. maddesinin uygulanması bakımından Kurul Kararlarının verildiği tarih mi yoksa Kurul Kararlarının ilgililerine tebliğ tarihinin mi esas alınacağı hususunda oluşan tereddütün giderilmesi,
b- 4971 sayılı Kanunun 25. maddesinin (b) bendi ile 4054 sayılı Kanun’un 39. maddesinin (b) bendinin yürürlükten kalkması nedeni ile yeni Kanunun yürürlüğe girdiği tarihden sonra yargıda kesinleşecek olan cezaların sözkonusu olması durumunda; 4054 sayılı Yasanın 16 ve 17. maddelerine göre verilen cezaların yüzde yirmibeşi oranındaki Kurum hissesinin Kurum hesabına aktarılıp aktarılmayacağı hususunda oluşan tereddütün giderilmesi için,
İşbu yazımızın 2575 sayılı Kanun’un 42. maddesinin (f) bendi uyarınca Danıştay 1. Daire Başkanlığı’nın istişari görüşünün alınabilmesi için Danıştay Başkanlığına intikalini teminen Başbakanlığa iletilmesi hususunu bilgi ve müsadelerinize arz ederim.” denilmektedir.
Dairemizce yapılan çağrı üzerine gelen Rekabet Kurumu Başkan Yardımcısı …, BaşHukuk Müşaviri Vekili …, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdür Yardımcısı …, Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Daire Başkanı … ile Müşavir Hazine Avukatı …’nin sözlü açıklamaları dinlendikten sonra,
Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
4054 sayılı Kanunun 15.8.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4971 sayılı Kanunla değiştirilen 55 inci maddesinin uygulanması yönünden Rekabet Kurulu kararının verildiği tarihin mi, ilgililere tebliğ edildiği tarihin mi esas alınacağı, 4054 sayılı Kanunun 16, 17 nci maddelerine göre verilen ve 15.8.2003 tarihine kadar kesinleşmemiş olan para cezalarının, yürürlükten kaldırılan 39 uncu maddenin (b) bendi uyarınca yüzde yirmibeşinin kurum hesabına aktarılıp aktarılmayacağı hususlarında düşülen duraksamanın giderilmesine yönelik istişari düşünce istenilmektedir.
15.8.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4971 sayılı Kanunun 25 nci maddesi ile 7.12.1994 tarihli ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun bazı maddelerinde değişiklik yapılmış, 39 uncu maddesinin (b) bendi ve bu maddenin ikinci fıkrasının son cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 4971 sayılı Kanunla değişiklik yapılmadan önceki 39 uncu maddesinin (b) bendinde, Kurulca bu Kanunun 16 ve 17 nci maddelerine göre verilen cezaların yüzde yirmibeşinin Kurumun gelir kalemlerinden biri olduğu, son fıkrasının ikinci cümlesinde, (b) bendinde belirtilen gelirlerin, cezaların kesinleşmesinden sonra cezanın Hazine veznesine yatırılması esnasında Kurumun ilgili hesabına yatırılacağı, 54 üncü maddesinde, Rekabet Kurulu kararlarında sürelerin gerekçeli kararın taraflara tebliğ tarihinden itibaren başlayacağı, 55 inci maddesinde ise, Kurulun nihai kararlarına, tedbir kararlarına, para cezaları ve süreli para cezalarına karşı kararın taraflara tebliğinden itibaren süresi içinde Danıştaya başvurabileceği, bu süre içinde yargı yoluna başvurulmazsa kararın kesinleşeceği, para cezalarının Kurulun kararı kesinleşmeden tahsil edilemeyeceği, Kurulun para cezası veya süreli para cezası veren kararının yerine getirilmesinin, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine tabi olduğu hükme bağlanmış iken, yapılan değişiklikte 55 inci maddenin birinci fıkrasında yer alan “Bu süre içinde yargı yoluna başvurulmazsa karar kesinleşir.” ibaresi, “Kurul kararlarına karşı yargı yoluna başvurulması kararların uygulanmasını ve para cezalarının takip ve tahsilini durdurmaz.” şeklinde, ikinci fıkrasında yer alan “Para cezaları, Kurulun kararı kesinleşmeden tahsil edilemez.” ibaresi ise, “Para cezaları, Kurulun nihai kararının ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir.” şeklinde yeniden düzenlenmiştir. 4971 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinde, bu Kanunun yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmiş, ancak 4054 sayılı Kanunun değiştirilen hükümlerinin geçmişe yönelik olarak uygulanabileceğine ilişkin geçici bir hükme yer verilmemiştir.
Yapılan bu değişikliklerle, 4054 sayılı Kanunun 16 ve 17 nci maddeleri uyarınca Rekabet Kurulunun vermiş olduğu cezaların yüzdeyirmibeşi Kurum geliri olmaktan çıkarılmış, Kurul kararlarına karşı yargı yoluna başvurulmasının kararların uygulanmasını ve para cezalarının takip ve tahsilini durdurmayacağı hükmüyle para cezalarının Kurulun nihai kararının ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenmesi gerektiği öngörülmüş ve bu değişiklikler 15.8.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Yasaların yürürlüğe girdikleri tarihten sonraki durum ve işlemler hakkında uygulanması ve hüküm ifade etmesi gerektiği yolundaki hukukun genel prensibi, kamu hukuku alanında da geçerlidir. Buna göre, önceki yasa zamanında meydana gelen ancak sonuçlanmamış, ilgilisine tebligatı tamamlanmadığından subjektif hak doğurmamış olan durum ve işlemlere, sonradan yürürlüğe giren Yasa hükümlerinin uygulanması, yeni yasanın yürürlüğe girmesinden itibaren derhal etki ve sonuç yaratması niteliğinin bir gereğidir.
Açıklanan nedenlerle, 4054 sayılı Kanunun değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümlerinin 15.8.2003 tarihinden önceki durum ve işlemlere uygulanabileceği yolunda 4971 sayılı Kanunda geçici bir hükme yer verilmediğinden, 4971 sayılı Kanunun hükümlerinin yürürlük tarihinden itibaren derhal uygulanması gerektiği, bu tarihten önce verilen ancak tebligatı bu tarihe kadar yapılamamış Kurul kararlarının yürürlüğe giren yeni yasa hükümlerine tabi olacağı, 15.8.2003 tarihinden önce 4054 sayılı Kanunun 16 ve 17 nci maddelerine dayanılarak verilen ancak bu tarihte kesinleşmemiş olan para cezalarının yüzde yirmibeşinin, yürürlükten kaldırılan hüküm nedeniyle 15.8.2003 tarihinden itibaren Kurum hesabına aktarılamayacağı sonucuna ulaşılarak dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 23.1.2004 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.