1. Daire 2003/111 E. , 2003/131 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2003/111
Karar No : 2003/131
… Büyükşehir Belediye Başkanına 18.04.1999 tarihinden itibaren milletvekillerine verilen ödeneğin yasal faizi ile birlikte ödenmesi yönündeki 17.03.2003 günlü 149 sayılı ve … Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin huzur ücretlerinin günlük 50.000.000 lira olarak belirlenmesine ilişkin 17.03.2003 günlü 150 sayılı … Büyükşehir Belediye meclisi kararlarının 1580 sayılı Belediye Kanununun 74 üncü maddesi uyarınca iptali istemini içeren İçişleri Bakanlığının 22.07.2003 günlü, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü 54701 sayılı yazısında aynen.
“…Valiliğinden alınan 21.4.2003 tarih ve 1044 ve 16.6.2003 tarih ve 1937 ve 11.7.2003 tarih ve 2417 sayılı yazılarda; … İli Büyükşehir Belediye Meclisinin 17.3.2003 tarih ve 5. dönem ve 168 bileşiminde yapılan olağan toplantısında alınan karar özetlerinin 1580 sayılı Belediye Kanununun 56. maddesi uyarınca Valiliklerine gönderilmesi üzerine yapılan inceleme sonucunda;
… İli Büyükşehir Belediye Başkanı …’e milletvekillerine verilmesi öngörülen ödenek ve yolluk toplamlarının net maaş olarak verilmesine, milletvekili ödenek ve yolluklarında bir artırım olması halinde yeni bir karara gerek olmaksızın, bu artışın başkanın maaşına yansıtılması ve bu kararın 2004 yılında yapılacak Mahalli İdareler Seçimlerine kadar geçerli olması ve …’in başkan seçildiği 18 Nisan 1999 tarihinden itibaren uygulanarak yasal faizleri ile birlikte kendine ödenmesine,
Yine aynı birleşimde, Belediye Meclis Üyelerinin huzur haklarının günlük net 50 milyon lira olmasına, ayrıca bu konuda Bakanlığımızca yeni bir sınırlama getirildiği takdirde aradaki farkların dava açılarak keyfi uygulamayı yapan kişilerden tahsili yoluna gidilmesine, diğer belediyelere de aynı şekilde tavsiyede bulunulmasına karar verildiğinin anlaşıldığı bildirilerek söz konusu kararların aşağıda belirtilen gerekçelerle 1580 sayılı Kanunun 74. maddesi gereğince iptali talep edilmektedir.
Belediye Başkanlarının aylık ödemelerinin 4776 sayılı 2003 Mali Yılı Genel ve Katma Bütçeleri Kanunlaşıncaya Kadar Devlet Harcamalarının Yapılmasına ve Devlet Gelirlerinin Tahsiline Yetki Verilmesine Dair Kanunun 7. maddesi uyarınca uygulanmakta olan 4726 sayılı 2002 Mali Yılı Bütçe Kanununun 41. maddesinin (c) fıkrasında yer alan “belediye başkanlarının aylık ödemeleri İçişleri Bakanlığınca tespit edilecek asgari ve azami sınırlar dahilinde kalınması kaydıyla belediye meclisince kararlaştırılır” hükmüne göre İçişleri Bakanlığının 29.01.2003 tarihli onayı ile 2003 yılı için yeniden tespit edilerek 30.01.2003 tarih ve 56220 sayılı genelge ile Valiliklerine duyurulmuştur.
Ancak 4726 sayılı 2002 Mali Yılı Bütçe Kanununun 41. maddesi (c) fıkrası Anayasa Mahkemesinin 11.3.2003 tarih ve E: 2003/8, K: 2003/9 sayılı kararıyla iptal edilmiş ve Anayasa Mahkemesi kararı 28.03.2003 tarih ve 25062 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
… Büyükşehir Belediye Meclisince alınan 17.3.2003 tarih ve 149 sayılı “Belediye Başkanı …’in Anayasanın 88. maddesinde ve buna dayalı olarak çıkarılan kanunlarda Milletvekillerine verilen ödenek ve yolluk toplamlarının …’in Belediye Başkanı seçildiği 18 Nisan 1999 tarihinden itibaren net maaş olarak verilmesi ve yasal faizleri ile birlikte kendisine ödenmesine” ve 17.3.2003 tarih ve 150 sayılı “Belediye Meclis Üyelerinin huzur haklarının günlük net 50 milyon lira olmasına, ayrıca bu konuda Bakanlığımızca yeni bir sınırlama getirildiği takdirde aradaki farkların dava açılarak keyfi uygulamayı yapan kişilerden tahsili yoluna gidilmesine, diğer belediyelere de aynı şekilde tavsiyede bulunulmasına” dair kararların incelenmesinde bu kararların Anayasa Mahkemesinin yukarıda belirtilen 11.3.2003 tarih ve E: 2003/8, K: 2003/9 sayılı kararı gerekçe gösterilerek alındıkları anlaşılmaktadır.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararları T.C. Anayasasının 153. maddesinin 6. fıkrası ve Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanunun 53. maddesi (A) son fıkrası uyarınca “GERİYE YÜRÜMEYECEĞİ” nden, Büyükşehir Belediye Başkanının aylık ödeneğinin 18.4.1999 tarihinden itibaren milletvekili ödeneği üzerinden ödenmesini öngören 149 sayılı belediye meclis kararı her türlü hukuksal dayanaktan yoksun bulunmaktadır. Belediye başkanının seçildiği tarih olan 18 Nisan 1999 tarihi ile Anayasa Mahkemesinin iptal kararını Resmi Gazetede yayımlandığı tarih olan 28.3.2003 tarihi arasında belediye başkan ödenekleri, o tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümleri çerçevesinde belirlenerek ödenmiş olup, belediye meclisince Anayasa Mahkemesinin iptal kararı gerekçe gösterilerek geçmişe yönelik belediye başkanı ödeneği belirlenmesi yasal değildir.
Öte yandan Anayasa Mahkemesinin iptal ettiği Bütçe Kanununun Belediye Başkanı ödeneklerinin belirlenmesiyle ilgili maddesinin meclis üyelerinin huzur hakları ile hiçbir bağlantısı bulunmamaktadır. Büyükşehir Belediye Meclis Üyelerinin 2003 yılı için ödenecek huzur hakkı ücreti 1580 sayılı Kanunun 156. maddesi uyarınca 29.1.2003 tarihli Bakanlığımız onayı ile 33.000.000.- TL olarak tespit edildiği halde, … Büyükşehir Belediye Meclisince huzur hakkı miktarının günlük net olarak 50.000.000.TL olarak tespit edilmesi ile Bakanlık Makamının 29.1.2003 tarihli onayı ile tespit edilen miktar aşılmış olduğundan bahse konu 150 sayılı Belediye Meclis kararının hukuksal dayanağı bulunmamaktadır.
Söz konusu Valilik yazısı ve ekleri ilişikte sunulmuştur.
Büyükşehir Belediye Meclisinin belediye başkanına 18 Nisan 1999 tarihinden itibaren Milletvekillerine ödenen ödeneğin verilmesine dair 17.3.2003 tarih ve 149 sayılı kararı ile meclis üyelerinin huzur haklarına dair 17.3.2003 tarih ve 150 sayılı kararının 1580 sayılı Belediye Kanununun 74. maddesi uyarınca iptali hususunda gereğini takdirlerinize arz ederim.” denilmektedir.
Dairemizce yapılan çağrı üzerine gelen İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdür Yardımcısı …, Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Daire Başkanı …, Devlet Bütçe Uzmanı … ile … Büyükşehir Belediye Başkanlığı Hukuk Müşaviri …’nun sözlü açıklamaları dinlendikten sonra konu incelenerek,
Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
… Büyükşehir Belediye Başkanı ödeneğinin geçmişe yönelik olarak belirlenmesi ve 18.4.1999 tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte ödenmesi yönündeki 17.3.2003 günlü 149 sayılı ve … Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerinin huzur ücretlerinin günlük 50.000.000 lira olarak belirlenmesine ilişkin 17.3.2003 günlü 150 sayılı … Büyükşehir Belediye Meclisi kararlarının 1580 sayılı Belediye Kanununun 74 üncü maddesi uyarınca iptali istenmektedir.
1580 sayılı Belediye Kanununun 74 üncü maddesinde, olağan ve olağanüstü toplantılar veya görev ve yasal yetki dışında veya kanun ve tüzüklere aykırı olarak alınan belediye meclisi kararlarından, il merkezi dışındaki belediye meclislerince alınanların valinin istemi üzerine il idare kurulunca, il merkezi olan yerlerin belediye meclislerince alınanların ise İçişleri Bakanlığının istemi üzerine Danıştayca tasdik veya iptal olunacağı hükmü yer almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, … Büyükşehir Belediye Başkanının ödeneği konusunda Belediye Meclisinin 11.2.1999 günlü, 48 sayılı, 30.7.1999 günlü, 391 sayılı, 3.2.2000 günlü, 66 sayılı, 1.8.2001 günlü, 439 sayılı, 28.1.2002 günlü, 30 sayılı, 18.2.2003 günlü, 65 sayılı kararlarında Büyükşehir Belediye Başkanına İçişleri Bakanlığınca alt ve üst sınırları tesbit edilen ödeneğin en çoğunun ödenmesinin kararlaştırıldığı, o tarihler itibariyle kararlara göre uygulamanın gerçekleştiği, ancak, 17.3.2003 günlü, 149 sayılı meclis kararında, belediye başkanı ödeneğinin alt ve üst sınırlarının İçişleri Bakanlığınca belirlenmesine ilişkin olan 2002 yılı Bütçe Kanununun 41 inci maddesinin (c) fıkrası hükmünün 11.03.2003 günlü E: 2003/8, K: 2003/9 sayılı Anayasa Mahkemesi kararı ile iptal edildiği gerekçesiyle … Büyükşehir Belediye Başkanına, seçildiği 18.4.1999 tarihinden itibaren milletvekillerine verilen ödenek ve yolluk toplamının net maaş olarak yasal faizleri ile birlikte ödenmesine karar verildiği, ayrıca, aynı Meclisin 17.3.2003 günlü, 150 sayılı kararıyla da İçişleri Bakanlığının, belediye meclisi üyelerinin huzur hakları konusunda alt ve üst sınırlar belirlemesinin yasal dayanağının bulunmadığı, belediye başkanları için getirilen sınırlamanın Anayasa Mahkemesince iptal edildiği, belediye meclis üyelerinin huzur haklarının da benzer durumda olduğu gerekçesiyle meclis üyeleri huzur hakkının günlük net 50 milyon lira olarak belirlendiği, İçişleri Bakanlığınca, Anayasa Mahkemesi kararlarının geriye yürümeyeceği, geçmiş dönemlerde yürürlükte olan mevzuat hükümleri çerçevesinde belirlenen belediye başkanı ödeneğinin ödenmiş olmasına karşın, bu dönemleri de kapsayacak şekilde geçmişe yönelik olarak yeniden belediye başkanı ödeneği belirlenmesinin hukuka aykırı olduğu, huzur haklarının ise belediye başkanı ödeneği ile ilgili olmadığı, 1580 sayılı Belediye Kanununun 156 ncı maddesi uyarınca en son 29.1.2003 günlü bakanlık onayı ile huzur haklarının üst sınırının 33 milyon lira olarak tesbit edildiği, bu miktardan fazla huzur hakkı tesbit edilmesinin mevzuata aykırı olduğu ileri sürülerek 1580 sayılı Belediye Kanununun 74 üncü maddesine göre her iki Meclis kararının iptali istemiyle Danıştaya başvurulduğu anlaşılmaktadır.
Anayasanın 153 üncü ve Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun 53 üncü maddelerinde iptal kararlarının geriye yürümeyeceği kurala bağlanmıştır.
… Büyükşehir Belediye Başkanına 18.4.1999 tarihinden, Anayasa Mahkemesi kararının Resmi Gazetede yayımlandığı 28.3.2003 tarihine kadar, belediye meclisince o tarihteki mevzuata uygun olarak belirlenen ödeneğin verildiği anlaşılmaktadır. Anayasa Mahkemesi kararlarının geriye yürümeyeceği kuralına aykırı olarak ve belediye bütçesinin yıllık olduğu ilkesi de gözardı edilerek bu ödeneğin yeniden ve geçmiş dönemlere yürütülecek şekilde belirlenmesine ilişkin 17.3.2003 günlü 149 sayılı … Büyükşehir Belediye Meclisi kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Diğer taraftan 1580 sayılı Belediye Kanununun 156 ncı maddesindeki “Nüfusu 70 binden yukarı belediyelerde lüzum görüldüğü takdirde meclis azasına huzur hakkı verilir. Bu huzur hakkının miktarını tayin eden meclis kararları Dahiliye Vekaletinin tasvibi ile katileşir.” hükmü uyarınca, İçişleri Bakanlığının 29.1.2003 günlü onayı ile alt ve üst sınırları belirlenen ve 30.1.2003 günlü 56221 sayı ile valiliklere gönderilen genelgede, nüfusu 70.000 den büyük olan Büyükşehir Belediyesi meclis üyelerine her oturum için 33.000.000 lirayı geçmemek üzere huzur hakkı verilebileceğinin öngörüldüğü, Bakanlığın huzur haklarının alt ve üst sınırlarını belirlemesinin, 1580 sayılı Kanunun 156 ncı maddesiyle İçişleri Bakanlığına tanınan ve uygun görme şeklinde kullanılması gereken vesayet yetkisinin bir gereği olduğu, bu nedenle Büyükşehir Belediye Meclisi üyelerine vesayet makamının tasvip etmediği günlük net 50 milyon lira huzur hakkı verilmesini öngören Büyükşehir Belediye Meclisinin 17.3.2003 günlü 150 sayılı kararında da hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle itirazın kabulü ile … Büyükşehir Belediye Meclisinin 17.3.2003 günlü 149 sayılı kararı ile 17.3.2003 günlü 150 sayılı kararının iptaline ve dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 8.10.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.