1. Daire         2002/136 E.  ,  2002/131 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2002/136
Karar No : 2002/131

… Büyükşehir Belediye Başkanının görevinden istifa etmesi nedeniyle boşalan belediye başkanlığı için Büyükşehir Belediye Meclisinin yaptığı seçime ilişkin 16.8.2002 günlü, 2002-152 sayılı kararın, 1580 sayılı Belediye Kanununun 73 üncü maddesi uyarınca iptali istemini içeren ve İçişleri Bakanlığının 29.8.2002 günlü, 55212 sayılı yazısı ile gönderilen Meclis üyeleri …, …, … ve …’nın 20.8.2002 günlü itiraz dilekçesinde aynen:
“Konu: 16 Ağustos 2002 tarihinde “Yeni Büyükşehir Belediye Başkanının seçilmesi gündemiyle toplanan Belediye Meclisinde verilen karar ve oylamanın iptali istemi 16 Ağustos 2002 tarihinde, milletvekilliği adaylığı için görevinden istifa eden sayın …’in yerine, başkan olacak kişinin belirlenmesi için Büyükşehir Belediye Meclisi Valilikçe toplantıya çağırılmış, meclis toplantısına Sayın … başkanlık yapmış, seçimin sonucunda 2.Turda, Sayın … Büyükşehir Belediye Başkanı olmuştur.
Sözkonusu toplantıda yapılan seçimin, verilen meclis kararının iptali gerekmektedir. Şöyle ki;
1) Belediye Meclisine riyaset etmek, 1580 sayılı Belediye Kanununun 58.Maddesine göre Belediye Reisine, reis bulunmazsa “Belediye Meclisince kendi azası arasından seçilen l.Reis vekiline, bu da bulunmazsa 2.reis vekiline ait olan bir görevdir. Belediye Başkanının yokluğunda 1. Ve 2.Reis vekili dışındaki hiç kimsenin, belediye meclisine başkanlık etmesi mümkün değildir.
16 Ağustos 2002 tarihinde yapılan toplantıda, oturumun başkanlığını yapan Sayın …, 1. ve 2. Başkan vekili olmadığından, oturumu yönetmesi ve başkanlık yapması yasal değildir. Benzer olaylarla ilgili Danıştay kararları da mevcuttur. (Danıştay U.H. 03.03.1955/62E-72K gibi)
2) “Belediye Meclislerinin Çalışma Usulüne Dair Belediye Kanununun 59. madesine Tevfikan Tanzim Edilen Yönetmelik”te, 1. maddeye göre:
“Belediye Meclislerinde, Reis, Reis vekilliği ve Katiplik ve belediye encümen azalığı gibi, azadan herhangi birinin, herhangi bir işe intihabı gizli rey ile yapılır. Kanunda gizli rey ile yapılması tasrih edilmeyen sair hususat açık oylama ile yapılır.”
Aynı yönetmeliğin 5.maddesi ise, gizli oylamadaki usulü ayrıntılı olarak düzenlemektedir.
16 Ağustos 2002 tarihli Büyükşehir Belediye Meclis Toplantısında “yeni Büyükşehir Belediye Başkanı seçildiğinden”, ilgili yönetmeliğe göre oylamanın gizliliği çok önem taşımaktadır.
Oysa toplantı sırasında gerek 1.Tur, gerekse 2.tur oylamada gizlilik ilkesine tam olarak uyulamamıştır. Özellikle ilk turda, gazeteci ve kameramanlar tarafından, üyelerin verdikleri oylar rahatlıkla tespit edilmiş, herkes kimin ne oy verdiğini öğrenmiş, eşitliğe neden olan boş oyun dahi kime ait olduğu açıkça görülmüştür.
2.Tur oylamada ise, herkes oyunu verdiği halde, en son kalan üye sayın …, önce oyu boş kullanacağını mırıldanmış, daha sonra etraftan yapılan müdahalelerle ve 10 dakikaya yakın gecikme ile oyunu vermiştir.
Bunlar olurken meclis üyesi Sayın …’in oturum başkanına “toplantıyı siz idare ediyorsunuz, oylama gizli olmuyor, paravanı kurdunuz, orada oy kullanılmadı” şeklindeki hitabı ilgi çekicidir.
Bu arada, oy kullanacak son üye olan … da “toplantının ertelenmesini” istemiş, ancak oturum başkanı tarafından “Valilikçe toplantıya çağırıldıkları gerekçesiyle” istem reddedilmiş; gerek bazı meclis üyelerinin, gerekse izleyicilerin bir bölümünden gelen baskıların eşliğinde oy kullanma işlemi tamamlanmıştır.
Gizli oylamalarda, kimin ne şekilde oy kullandığının belli olmaması amaçlandığından, böyle bir oylamada oyun belli olmasının caiz görülmeyerek, meclis kararının iptal edildiği kararlar vardır. (Danıştay 3. Dairesi 30.09.1968 gün, 390E-394K gibi…)
İster oturum başkanı, isterse oy kullanacak herhangi bir üye olsun, gizli verilmesi gereken bir oyun, başkaları tarafından bilinecek şekilde kullanılması 1580 Sayılı Yasanın 59. Maddesi, bu maddeye dayanılarak çıkarılan Uygulama Yönetmeliği hükümlerine aykırıdır.
Yeni Büyükşehir Belediye Başkanının seçimini içeren Belediye Meclis Kararının, bu açıdan da iptali gerekmektedir.
3) Yine “Belediye Meclislerinin Çalışma Usulüne Dair Belediye Kanununun 59. maddesine Tevfikan Tanzim Edilen Yönetmelik”te, 34. maddeye göre;
“Meclisin müzakerelerinde intizamını bozacak surette gürültü olup da, riyasetin ihtarına rağmen temadi ettiği halde, ertesi günü içtima edilmek üzere reis meclisi tatil eder.”
1580 Sayılı Belediyeler Kanunun 65.Maddesine göre ise;
“Meclis Reisi meclisin nizam ve intizamını temin ile mükelleftir.
Dahili nizamname hükümlerini bozan aza hakkında, bu nizamnameye göre muamele yapar. Müzakereyi dinlemeye gelenlerden nümayiş ve gürültü yapanlar, içtima salonundan çıkarılır.Reis bu hususta belediye zabıtasını istihdam eder.
16 Ağustos 2002 tarihindeki Büyükşehir Belediye Meclis Toplantısında, özellikle seyirci kesimden gelen ve oylama boyunca süren sataşmalar ve söz atmalara, kullandığı oy herkesçe bilinen ve görünen Sayın …’ın erteleme isteğine rağmen, oturum başkanı tarafından düzen sağlayıcı tedbir alınmamış oy kullananların iradelerini etkileyen davranışların önüne geçilmemiş, Yönetmeliğin 34.maddesi yetki verdiği halde “toplantı da ertelenmemiş”, sonunda oylama bitmiştir. Düzenin sağlanması için gereken çabanın gösterilmemesi de Meclis toplantısında verilen karara gölge düşürmüştür.

Sonuç olarak;
Yukarıda sayılan sebepler; 1580 Sayılı Belediyeler kanunu, 59. Madde Uygulama Yönetmeliği, 3030 Sayılı Büyükşehir Belediyeleri ile İlgili Kanun ve bu kanunun uygulama yönetmeliği hükümleri hep birlikte ele alındığında “oylamanın ve meclis kararının iptalini sağlayacak niteliktedir.”
Salondaki gürültü ve düzensizlik, gizli oylamanın açık hale getirilmesi ve toplantının ertelenmemesi nedeniyle; gerek diğer adayı gösteren belediye meclis üyesi, gerekse oy kullanırken baskı altında kalan üyeler olarak haklarımız etkilendiğinden, “toplantı zabıtları, yerel görsel ve yazılı basın kayıtları” istetilerek, 1580 Sayılı kanunun 73.Maddesine göre kararın ve oylamanın iptali istemiyle itirazda bulunmaktayız.
Oylamanın ve Belediye Meclis Kararının iptali için gereken işlemlerin yapılmasını saygılarımızla arz ve talep ederiz.” denilmekte olduğundan konu incelenerek,

Gereği Görüşülüp Düşünüldü:
… Büyükşehir Belediye Başkanının görevinden istifa etmesi nedeniyle boşalan belediye başkanlığı için Büyükşehir Belediye Meclisinin yaptığı seçime ilişkin 16.8.2002 günlü, 2002-152 sayılı kararın, 1580 sayılı Belediye Kanununun 73 üncü maddesi uyarınca iptali istenilmektedir.
1580 sayılı Belediye Kanununun 73 üncü maddesinde, aynı Kanunun 71 ve 72 nci maddelerinde yazılı hususlar dışındaki meclis kararlarının kesin olduğu, belediye başkanı ve ilgililerce bu kararın tebliğinden itibaren on gün içinde il merkezi olmayan belediye meclisi kararlarına karşı Valiliğe, il merkezi belediye meclisi kararlarına karşı da İçişleri Bakanlığına başvurularak itiraz edilebileceği, Valiliğe yapılan itirazların kaymakamın görüşü alındaktan sonra il idare kurulunca, İçişleri Bakanlığına yapılan itirazların ise valinin görüşü alındıktan sonra Danıştay ilgili dairesince incelenip karara bağlanacağı belirtilmiştir.
Aynı Kanunun 58 inci maddesinde, belediye meclisine belediye başkanının başkanlık edeceği, başkanın meclis toplantısını kanunla belirtilmiş zamanda açıp görüşmeleri yöneteceği, kararların alınmasını sağlayacağı ve alınan kararların ilan ve tebliği ile çalışmanın son bulduğunu duyuracağı, meclisin her kasım toplantısında üyeleri arasından iki başkan vekili ile gerektiği kadar katip seçeceği, başkan bulunmazsa birinci başkan vekilinin, bu da bulunmazsa ikinci başkan vekilinin başkanlık görevini yapacağı öngörülmüş, aynı Kanunun 93 üncü maddesinde ise, belediye başkanının izin, hastalık veya görevle, görev yerinden ayrılması hallerinde, başkanın kendisine bu süre içinde vekalet etmek üzere bir meclis üyesini başkan vekili olarak görevlendireceği, belediye başkanlığının boşaldığı veya başkanın görevden uzaklaştırıldığı hallerde, belediye meclisinin on gün içinde toplanmasının vali tarafından sağlanacağı, bu toplantıda meclisin, katılanların salt çoğunluğunun gizli oyuyla ve kendi üyeleri arasından belediye başkanlığının boşalması halinde bir başkan, başkanın görevden uzaklaştırılması halinde ise bir başkan vekili seçeceği, yeni seçilen başkanın görev süresinin, yerine seçildiği başkanın görev süresi kadar olduğu, başkan vekilinin ise yeni başkan seçilinceye veya görevden uzaklaştırılmış olan başkan dönünceye kadar görev yapacağı hükme bağlanmıştır.
Bu hükümlere göre, 1580 sayılı Kanunun 58 inci maddesinde, belediye başkanının görevde olduğu ancak çeşitli sebeplerle meclis toplantılarında bulunamadığı hallerde, meclis toplantılarının yönetimi ile ilgili olarak belediye başkanına mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek ve başkanın sadece meclis başkanlığından kaynaklanan yetkilerini kullanabilen bir meclis başkan vekilinin seçimi öngörülmüş, aynı Kanunun 93 üncü maddesinde ise, belediye başkanının herhangi bir sebeple görevinden ayrılması halinde başkanın meclis başkanlığı dahil, mevzuatta belirtilen başkanlık sıfatının gerektirdiği bütün görevleri yerine getirmek, hak ve yetkileri kullanmak üzere bir başkan vekilinin görevlendirileceği hükme bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, … Büyükşehir Belediye Başkanı …’in milletvekili genel seçimine aday olarak katılmak için 8.8.2002 gününde Belediye başkanlığı görevinden istifa ettiği, 1580 sayılı Kanunun 93 üncü maddesi gereğince Meclis Üyesi …’nu Başkan Vekili olarak görevlendirdiği, bu madde uyarınca Vali tarafından, Belediye başkanı seçimi için Meclisin toplantıya çağrıldığı, 16.8.2002 gününde toplanan Mecliste, Meclis
birinci başkan vekili ile ikinci başkan vekilinin belediye başkanlığı seçimi için aday oldukları, toplantının Belediye Başkan Vekili … tarafından yöneltildiği, itiraz konusu 2002-152 sayılı karar uyarınca da Meclis birinci başkan vekilinin belediye başkanlığına seçildiği, 4 Meclis üyesince verilen 20.8.2002 günlü itiraz dilekçesiyle anılan kararın hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istemiyle İçişleri Bakanlığına itirazda bulunulduğu anlaşılmıştır.
Yukarıda açıklandığı üzere, 1580 Sayılı Kanunun 93 üncü maddesi gereğince Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirilen …’nun 8.8.2002 tarihinde Belediye Başkanının görevinden ayrılması nedeniyle boşalan belediye başkanlığı görevini vekaleten yürüttüğü, Vekilin, asılın bütün yetkilerini haiz olması nedeniyle başkanlık sıfatının gerektirdiği diğer görevleri yerine getirmesi yanında, 16.8.2002 günlü Meclis toplantısını yönetmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Kaldı ki, söz konusu Meclis toplantısında Meclis üyeleri arasından seçilmiş birinci ve ikinci başkan vekillerinin belediye başkanlığı seçiminde aday oldukları gözönüne alındığında seçime giren adaylardan birisinin Meclise başkanlık etmesinin tarafsızlık ilkesiyle bağdaşmayacağı ve itirazlara neden olacağı da açıktır.
Öte yandan, itiraz dilekçesinde, söz konusu toplantıda yapılan oylamada gizlilik ilkesine uyulmadığı ve seçim düzeninin sağlanmadığı iddia edilmiş ise de, toplantı tutanağının incelenmesinde bu iddiayı doğrulayacak herhangi bir tesbitin ya da Meclis üyelerinden birinin bu yolda bir beyanının tutanağa kaydettirilmediği anlaşıldığından, anılan Meclis kararında bu yönden de hukuka aykırı bir husus bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, … Büyükşehir Belediye Meclisinin 16.8.2002 günlü, 2002-152 sayılı kararında hukuka aykırılık görülmediğinden itirazın reddine ve dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasını 19.9.2002 gününde oybirliğiyle karar verildi.