1. Daire         2000/96 E.  ,  2000/106 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2000/96
Karar No : 2000/106

Yurt dışındaki bazı yükseköğretim kurumlarından mezun olan ve Milli Eğitim Bakanlığı teşkilatında eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfında görev yapanların, lisans denklik belgelerinin ön lisans denklik belgesine dönüştürülmesi ve bu belgelere öğretmen atamalarında geçerli olmayacağı şerhi konulması yolundaki Yükseköğretim Kurulu kararı nedeniyle haklarında tesis edilecek işlemler hususunda düşülen duraksamanın giderilmesine yönelik istişari düşünce istemine ilişkin Başbakanlığın 7.6.2000 günlü, KKG/2819 sayılı yazısına ekli Milli Eğitim Bakanlığının 1.6.2000 günlü, PGM/48756 sayılı yazısında aynen:
“İLGİ: a) Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 16.07.1997 gün ve 97.24.1701 sayılı Kararı.
b) Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 10.12.1997 gün ve 97.44.3370 sayılı Kararı.
c) Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün 31.12.1998 gün ve 158199 sayılı yazısı.
d) Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 30.03.2000 gün ve 6343 sayılı yazısı.

Yükseköğretim Kurulu’nun ilgi (a) kararında;
a) Bundan böyle yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarının ilahiyat programlarından ve bu programların bulunduğu yükseköğretim kurumlarının tüm diğer programlarından da alınmış önlisans ve lisans diplomalarına hiçbir suretle denklik verilmemesi,
b) Kurulumuza geçmiş yıllarda ilahiyat alanındaki programlardan mezun olanlar ile bu programların bulunduğu yükseköğretim kurumlarının tüm diğer programlarından da mezun olanlar adına düzenlenmiş olan önlisans (2 ve 3 yıllık) ve lisans düzeyindeki tüm denklik belgelerinin iptal edilmesi,
Hükmü,
Yine Yükseköğretim Kurulu’nun ilgi (b) Kararının (b) bendi ile;
“Geçmiş yıllarda Kurulumuz tarafından ilahiyat alanında verilen lisans denklik belgelerinin ve denklik işlemine esas teşkil eden belgelerin, öğrenim süresi, devam, sınav ve değerlendirme ve benzeri eğitim-öğretim esasları ile bu belgelerde maddi hata bulunup bulunmadığı yönlerinden yeniden incelenmesine, yukarıda belirtilen hususlarda eksiklik, aykırılık uygunsuzluk veya maddi hata bulunduğunun tespiti halinde daha önce verilmiş olan lisans denklik belgelerinin iptaline, yukarıda belirtilen hususlara uygunluğu tespit edilen durumlarda ise, daha önce verilmiş olan lisans denklik belgelerinin 09/01/1996 tarihli İlahiyat
Uzmanlık Komisyonu Raporu doğrultusunda önlisans denklik belgesine dönüştürülmesine ve bu belgelere, 2547 sayılı Kanunun 43.maddesinin hükümlerine dayanılarak; “Bu belge öğretmen atamalarında geçerli değildir. “Şerhi konulmasına” şeklinde değiştirilmiştir.
Buna göre; kayıtlarımızın incelenmesinde Bakanlığımız Teşkilatında Eğitim Öğretim Hizmetleri Sınıfında 23.10.1987- 31.12.1992 tarihleri arasında atamaları yapılarak görevlerine başlayan ve
1- Riyat Üniversitesi
2- Libya Üniversitesi
3- Mekke Üniversitesi
4- El-Ezher Üniversitesi
5- Medine Üniversitesi
6- Bağdat Üniversitesi
7- Suudi Kral Üniversitesi
8- Ürdün Üniversitesi
9- Umul Kur’a Üniversitesi
10- Kral Suud Üniversitesi
11- Cidde Üniversitesi
12- Irak Üniversitesi
13- Fas Üniversitesi
gibi üniversitelerden mezun oldukları tespit edilen öğretmenlerin ilgi (b) karar doğrultusunda, görevlerini sürdürüp sürdüremeyeceklerinin ilgi (c) yazı ve eki belgeler çerçevesinde incelenmesi Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından istenmiştir.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının ilgi (d) yazısı ve ekleriyle durumlarının incelenmesi istenen 114 öğretmenden;
1.87’si adına (1 kişi görevden çekilmiş sayıldı) düzenlenmiş olan lisans denklik belgelerinin ilgi (b) Karar uyarınca ön lisans denklik belgesine dönüştürülmesine karar verildiği,
2. 23’ü hakkında Bakanlığımızca gönderilen belgelerin yeterli olmadığı, gerekli belgeler gönderildiğinde inceleme ve değerlendirme yapılabileceği,
3. 3’ü adına düzenlenen lisans denklik belgelerinin önlisans denklik belgesine dönüştürüldüğü, ancak ilgililer tarafından bu işlemin iptali talebiyle Danıştay 8.Dairesinde Kurul aleyhine açılan davalarda yürütmenin durdurulması kararı verildiği ve nihai karara göre işlem tesis edilmek üzere geçici olarak lisans denklik belgesine dönüştürüldüğü, davaların henüz nihai karara bağlanmadığı,
bildirilmiştir.
EK- 1 listede durumları belirtilen öğretmenlerin tamamı İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri/Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi branş öğretmenidir. Öğretmenlikte hizmet süreleri 12 yıl 7 ay ile 7 yıl 5 ay arasında değişmektedir.
Bakanlığımızca 1987 ve sonraki yıllarda, bu branş öğretmenliğine lisans düzeyinde yükseköğrenim görenlerin atamaları yapılmıştır. Aynı yıllarda Tesviye, Metal İşleri, El Sanatları, Elektrik, Okul öncesi Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği gibi branş öğretmenlikleri için önlisans, (2 ve 3 yıllık) yüksek öğrenim görenlerin de atamaları yapılmıştır.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu gereğince Devlet memurluğunda, özel mevzuatımız gereğince de öğretmenlikte adaylıkları kaldırılmıştır.
Bakanlığımızca, ilgi (a-b) Kararlar ve ilgi (d) yazı gereğince; lisans denklik belgeleri önlisans denklik belgesine dönüştürülen ve bu belgeleri öğretmen atamalarında geçerli kabul edilmeyen öğretmenler hakkında;
1- 657 Sayılı Kanunun 98/b maddesi gereğince memurluklarının sona erdirilmesi,
2- Asli memur olmaları nedeniyle, ilgi (a) Kararda yer alan “Bu belge yalnızca Diyanet İşleri Başkanlığında kullanılır.” şerhi gereğince anılan Başkanlık emrine nakledilmesi,
3- 657 Sayılı Kanunun 71 inci maddesine dayanılarak Bakanlığımız kadrolarında Genel İdare Hizmetleri Sınıfına sınıf değiştirilmesi,
4- Bakanlığımız kadrolarındaki hizmet süreleri ile kazanılmış hakları dikkate alınarak göreve devam ettirilmesi,
Seçeneklerinden hangisinin uygulanması gerektiğine karar verilememiştir.
Konu ile ilgili Danıştay görüşünün alınması için gereğini arz ederim.” denilmektedir.
Dairemizce yapılan çağrı üzerine gelen Yükseköğretim Kurulu Başkan Vekili Prof.Dr…., Yürütme Kurulu Üyesi … ve Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdür Yardımcısı …’nin sözlü açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra,

Gereği Görüşülüp Düşünüldü:
İstem, yurt dışındaki bazı yükseköğretim kurumlarından mezun olduktan sonra Milli Eğitim Bakanlığı teşkilatında eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfında görev yapanların, lisans denklik belgelerinin ön lisans denklik belgesine dönüştürülmesi ve bu belgelere, öğretmen atamalarında geçerli olamayacağı şerhi konulması yolundaki Yükseköğretim Kurulu kararı nedeniyle haklarında tesis edilecek işlemler hususunda düşülen duraksamaya ilişkin bulunmaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin (B) bendinde, hizmet göreceği sınıfla ilgili öğretim ve eğitim kurumlarından birinden diploma almış olmak ve kurumların özel kanun veya diğer mevzuatında aranan şartları taşımak memurluğa alınmanın özel koşulları olarak gösterilmiş, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 45 inci maddesinde de öğretmen adaylarında genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon bakımından aranacak niteliklerin Milli Eğitim Bakanlığınca tesbit olunacağı, öğretmenlerin, öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarından ve bunlara denkliği kabul edilen yurtdışı yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar arasından Milli Eğitim Bakanlığınca seçileceği hükme bağlanmış, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 7 nci maddesinin (p) bendinde de, yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans,
lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tesbit etmek Yükseköğretim Kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
Bu hükümlere göre, yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olanların, Milli Eğitim Bakanlığı teşkilatında eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfındaki kadrolara atanabilmeleri için, genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon bakımından Bakanlıkça belirlenen nitelikleri taşımaları ve yurt dışında aldıkları eğitimin öğretmen yetiştiren yurt içi yükseköğretim kurumlarına denkliğinin kabul edilmiş olması zorunludur.
Dosyadaki belgelerden, yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından ilahiyat alanında alınan diplomalara Yükseköğretim Kurulunca 10.1.1996 tarihine kadar lisans, bu tarihten 1997 yılı Ocak ayına kadar da ön lisans denklik belgeleri verildiği, ancak, Kurulca yurt dışındaki üniversitelerden ilahiyat alanında alınmış ön lisans ve lisans düzeyindeki diplomalara denklik verilmemesine 2.4.1997 tarihinde karar verildiği, daha sonra 16.7.1997 günlü ve 97.24.1701 sayılı kararla yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarının ilahiyat programlarından ve bu programların bulunduğu yükseköğretim kurumlarının tüm diğer programlarından alınmış ön lisans ve lisans diplomalarına hiçbir suretle denklik verilmemesine, geçmiş yıllarda ilahiyat alanındaki programlardan mezun olanlar ile bu programların bulunduğu yükseköğretim kurumlarının tüm diğer programlarından mezun olanlar adına kurullarınca düzenlenmiş olan ön lisans ve lisans düzeyindeki tüm denklik belgelerinin iptal edilmesine, daha önce verilen ön lisans denklik belgeleri ile Ankara ve Dokuz Eylül Üniversitelerinde lisans denklik tamamlama programlarına kayıt yaptıranlardan bu programı tamamlayanlar için “belgenin sadece diyanet işlerinde kullanılabileceğine” ilişkin konulmak suretiyle şartlı bir denklik belgesi düzenlenmesine, bu düzenlemenin geçmişte verilmiş olan tüm denklik belgelerini de kapsamasına karar verildiği, 10.12.1997 günlü ve 97.44.3370 sayılı Yükseköğretim Kurulu Kararında ise 16.7.1997 tarih ve 97.24.1701 sayılı kararın “Bundan böyle yurt dışı yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören ve denklik belgesi talep eden öğrencilerin öğrenim programlarında T.C. Anayasası’nın Temel İlkeleri ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 4.ve 5. maddelerinde belirlenen temel amaç ve ilkelere aykırı dersler bulunması halinde, almış oldukları diplomalara hiçbir surette denklik belgesi verilmemesine, “Geçmiş yıllarda Kurul tarafından ilahiyat alanında verilen lisans denklik belgelerinin ve denklik işlemine esas teşkil eden belgelerin, öğrenim süresi, devam, sınav ve değerlendirme ve benzeri eğitim-öğretim esasları ile bu belgelerde maddi hata bulunup bulunmadığı yönlerinden yeniden incelenmesine; yukarıda belirtilen hususlarda eksiklik,
aykırılık, uygunsuzluk veya maddi hata bulunduğunun tespiti halinde daha önce verilmiş olan lisans denklik belgelerinin iptaline, yukarıda belirtilen hususlara uygunluğu tespit edilen durumlarda ise daha önce verilmiş olan lisans denklik belgelerinin 09.01.1996 tarihli İlahiyat Uzmanlık Komisyonu raporu doğrultusunda ön lisans denklik belgesine dönüştürülmesine ve bu belgelere, 2547 sayılı Kanunun 43.maddesine dayanılarak; “Bu belge öğretmen atamalarında geçerli değildir” şerhi konulmasına; ilahiyat alanında ön lisans ve lisans düzeyinde verilen denklik belgelerine “Diyanet işlerinde kullanılabileceği” şeklinde
konulan şerhin, “Bu belge öğretmen atamalarında geçerli değildir.” Şeklinde değiştirilmesine karar verildiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, yurt dışında gördükleri yükseköğrenimle ilgili lisans denklik belgeleri, Yükseköğretim Kurulunca öğretmen atamalarında geçersiz olduğu şerhiyle ön lisans denklik belgesine dönüştürülenlerin eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfındaki görevlerine devam ettirilmelerine hukuki olanak bulunmamaktadır.
Zira, öğretmenlik için mevzuatta öngörülen nitelikleri taşımadıklarının anlaşılması nedeniyle idarenin bu açık hataya dayalı işlemlerini her zaman geri alması mümkündür. Diğer taraftan, statü hukukunda, yasalarda açık hüküm bulunmadıkça, kazanılmış haktan söz edilemeyeceğinden, bu kişilerin eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfındaki görevlerine devam ettirilmelerinin de olanaklı olmadığı tartışmasızdır. Nitekim, bu konuda verilmiş yargı kararları da aynı doğrultudadır.
Diğer taraftan, yukarıda belirtilen kişilerin, ilk atamalarında 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde öngörülen memurluğa alınmanın genel ve özel koşullarını taşımadıkları yolunda herhangi bir tesbit bulunmadığından, haklarında 657 sayılı Yasanın 98 inci maddesinin (b) bendi uygulanarak memurluklarının sona erdirilmesi de hukuken olanaklı değildir.
Öte yandan , Yükseköğretim Kurulunun 16.7.1997 günlü ve 97.24.1701 sayılı kararında yer alan “Bu belge sadece diyanet işlerinde kullanılabilir” şeklindeki şerh, Yükseköğretim Kurulunun 10.12.1997 günlü ve 97.44.3370 sayılı kararıyla “Bu belge öğretmen atamalarında geçerli değildir.” şekline dönüştürülmüş bulunduğuna göre, bu durumda olanların Diyanet İşleri Başkanlığı emrine nakledilmeleri mecburiyeti olduğundan söz edilemez. Ancak, adı geçen Başkanlığın ihtiyaç duyması ve talep etmesi halinde, 657 sayılı Yasanın 74 üncü maddesinde öngörülen koşullar yerine getirilmek suretiyle kurumlar arasında her zaman nakil yapılabileceği kuşkusuzdur.

Sonuç olarak;
a) Yukarıda hukuki durumları açıklananlar hakkında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 98 inci maddesinin (b) bendi uyarınca işlem tesisinin mümkün olmadığı,
b) Bu kişilerin ancak 657 sayılı Yasanın 74 üncü maddesindeki koşulların yerine getirilmesi durumunda Diyanet İşleri Başkanlığına nakledilmelerinin olanaklı olduğu,
c) Bunların kazanılmış haklarından söz edilemeyeceğinden eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfındaki görevlerine devam ettirilmelerinin mümkün olmadığı, bu nedenle durumlarına uygun Milli Eğitim Bakanlığının genel idare hizmetler sınıfına ait kadrolarına atanmalarının gerektiği,
Sonucuna ulaşılarak dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 3.7.2000 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY :
Milli Eğitim Bakanlığının yetkili organı olan Talim Terbiye Kurulunca atandıkları tarihte göreve alınmalarında sakınca olduğuna dair haklarında verilmiş olumsuz karar bulunmayan, yıllarca Devlete hizmet verip olumlu sicil alan, öğretmenlik veya yöneticilik yapan, bu süre içinde haklarında 657 sayılı Kanun ile diğer mevzuat hükümlerince soruşturma açılıp ceza verilmeyen, Devletin izni ve bilgisi altında yurt dışında ilahiyat tahsili yapan, bundan da branşları gereği arapça eğitiminde gelişme sağlamak dışında bir ard niyetleri olduğu belgelenemeyen 86 meslek mensubu ile benzerleri, 2547 sayılı Kanunun 4. ve 5. maddeleri uyarınca Yüksek Öğretim Kurulunca 1997 yılında alınan ilke kararları dayanak alıp meslekten men edilemez, kazanılmış hakları ellerinden alınamaz.
Milli Eğitim Bakanlığının yıllardır sürdürdüğü uygulamasını geçmişe yönelik ortadan kaldırmak ise, kamu düzeni ve Devletin devamlılığı ilkesi ile de bağdaştırılamaz. Bu yolda alınmış yargı kararlarının bile bu sonucu değiştirmemesi gerekir. Açıklamaya çalıştığım nedenlerle Dairemiz görüşüne dayanak olan belgelerden birini oluşturan Milli Eğitim Bakanlığının 01.06.2000 tarih ve 48756 sayılı yazılarındaki önerilerden dördüncüsünde yer alan “Bakanlığımız kadrolarındaki hizmet süreleri ile kazanılmış hakları dikkate alınarak göreve devam ettirilmesi.” görüşünün uygulanması gerektiği, 2547 sayılı Kanun gereği Yüksek Öğretim Kurulunca 1997 yılından itibaren alınan kararların bundan sonraki atamalarda esas alınmasının yerinde olduğu görüşünde olduğumdan, çoğunluk kararına katılmıyorum.