1. Daire         2000/173 E.  ,  2000/206 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2000/202
Karar No : 2001/16

Yükseköğretim Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi ile Bu Kanuna Geçici Maddeler Eklenmesine Dair 4584 sayılı Kanunla 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa eklenen Ek Geçici 47 nci maddenin ikinci fıkrası hükmü karşısında anılan Kanunun 23 üncü maddesinin uygulanması konusunda düşülen duraksamanın giderilmesine yönelik Başbakanlığın 11.12.2000 günlü ve Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü 6241 sayılı yazısına ekli Milli Eğitim Bakanlığının 5.12.2000 günlü ve Yükseköğretim Genel Müdürlüğü 34341 sayılı yazısında aynen:
” Yasalardan tüm ilgililerin hak kaybına uğramadan yararlanmaları etkin bir hukuk anlayışının gereğidir. Çıkarılan yasaların önceliklerle çelişen hükümleri zaman zaman bazı olumsuzlukları gündeme getirebilmektedir. Bu bağlamda 2547 sayılı Kanunun 23’üncü maddesinde 4584 sayılı Kanunla yapılan düzenlemede bir çelişki oluşmakta ve uygulamada tereddütlere sebebiyet vermektedir.
Halen yürürlükte bulunan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun Yardımcı Doçentliğe Atama başlıklı 23’üncü maddesi;
“a- Bir üniversite biriminde açık bulunan yardımcı doçentlik, isteklilerin başvurması için rektörlükçe ilan edilir. Fakültelerde ve fakültelere bağlı kuruluşlarda dekan, rektörlüğe bağlı enstitü ve yüksekokullarda müdürler; biri o birimin yöneticisi, biri de üniversite dışından olmak üzere üç profesör veya doçent tespit ederek bunlardan adayların her biri hakkında yazılı mütalaa isterler. Dekan veya ilgili müdür kendi yönetim kurullarının görüşünü de aldıktan sonra önerilerini rektöre sunar. Atama rektör tarafından yapılır.
Yardımcı doçentler bir üniversitede her seferinde ikişer veya üçer yıllık süreler için en çok 12 yıla kadar atanabilirler. Her atama süresi sonunda görev kendiliğinden sona erer.
b- Yardımcı doçentliğe atamada aranacak şartlar:
(1) Doktora veya tıpta uzmanlık unvanını veya Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine Yükseköğretim Kurulunca tespit edilecek belli sanat dallarının birinde yeterlik kazanmış olmak.
(2) Fakülte, enstitü veya yüksekokul yönetim kurullarınca, biri o dilin öğretim üyesi olmak üzere seçilecek üç kişilik bir jüri tarafından; sınava girenin kendi bilim alanında Türkçeden yabancı dile, yabancı dilden Türkçeye 150-200 kelimelik bir çeviriyi kapsayan yabancı dil sınavını başarmak” hükmünü amirdir.
Buna karşın 22/06/2000 tarih ve 4584 sayılı “Yükseköğretim Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi ile Bu Kanuna Geçici Maddeler Eklenmesine Dair Kanun” ile 2547 sayılı Kanuna eklenen Geçici 47’nci maddenin ikinci fıkrasında; “Yardımcı doçentlik kadrosunda görev yapan öğretim elemanlarının çalışma sürelerindeki sınırlama kaldırılmıştır”, son fıkrasında; “yukarıdaki haklardan yararlanmak isteyenlerin bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren kurumlarına iki ay içerisinde müracaatları şarttır.” hükmü yer almış, ancak, belirtilen Kanun ile 2547 sayılı Kanunun 23’üncü maddesi yürürlükten kaldırılmamıştır.
2547 sayılı Kanunun 23’üncü maddesi halen yürürlükte bulunduğundan, söz konusu geçici madde hükmü ile 23’üncü madde hükmü arasında uyumsuzluk oluşmuş ve geçici maddenin uygulanmasında aşağıda belirtilen görüşler çerçevesinde tereddütler doğmuştur.
1-4584 sayılı Kanunun yayımından evvel yardımcı doçentlikte 12 yıllık süreyi doldurarak görevine son verilen ve halen üniversitede görev yapmayan öğretim elemanları;
a) İki ay içerisinde ayrıldıkları yükseköğretim kurumlarına başvurmaları halinde, açık bulunan yardımcı doçent kadrosu olup olmadığına bakılmaksızın ve atama usulündeki prosedür yerine getirilmeksizin üniversitelerince yardımcı doçent kadrosuna atanabilirler.
b) İki ay içerisinde ayrıldıkları yükseköğretim kurumlarına başvurmaları halinde, ayrıldıkları yükseköğretim kurumunda açık bulunan yardımcı doçent kadrosu bulunması ve 2547 sayılı Kanunun 23’üncü maddesinde belirtilen şartları sağladıkları takdirde usulüne uygun olarak yardımcı doçent kadrosuna atanabilirler.
c) Üniversiteleri ile ilişikleri kesildiğinden ve herhangi bir akademik kadroda bulunmadıklarından, anılan geçici madde hükmünden yararlanamazlar.
2- 4584 sayılı Kanunun yayımından evvel yardımcı doçentlikte 12 yıllık süreyi doldurup öğretim görevlisi, uzman gibi akademik bir kadroya atanan öğretim elemanları;
a) İki ay içerisinde görev yaptıkları yükseköğretim kurumlarına başvurmaları halinde, görev yaptıkları yükseköğretim kurumunda açık bulunan yardımcı doçent kadrosu olup olmadığına bakılmaksızın, hiç bir şart aranmadan, yardımcı doçentlik kadrosuna atanabilirler.
b) İki ay içerisinde görev yaptıkları yükseköğretim kurumlarına başvurmaları halinde, görev yaptıkları yükseköğretim kurumunda açık bulunan yardımcı doçentlik kadrosu bulunması ve 2547 sayılı Kanunun 23’üncü maddesinde belirtilen koşulları sağlamaları halinde ise usulüne uygun olarak yardımcı doçentlik kadrosuna atanabilirler.
3- Halen üniversitelerde yardımcı doçent olarak görev yapan ve 4584 sayılı Kanunun yayımından sonra 12 yıllık süreyi dolduracak olan öğretim elemanları;
a) Görev yaptıkları yükseköğretim kurumlarına görevlerine devam etmek istemeleri halinde, 2547 sayılı Kanunun 23’üncü maddesinde belirtilen usul ve esaslara uygun olarak yeniden yardımcı doçentlik kadrosuna atanabilirler.
b) Görev yaptıkları yükseköğretim kurumlarına başvuruda bulunmalarına gerek olmadan ve 2547 sayılı Kanunun 23’üncü maddesindeki usul ve prosedürün uygulanmasına gidilmeksizin yardımcı doçentlik kadrosundaki görevleri süresiz olarak uzatılabilir.
Tüm bu hususlara birlikte üniversitelerimizin öğretim elemanına olan
ihtiyacı da göz önüne alındığında Kanun hükümlerinin hem üniversitelerimiz hem de ilgililer için yararlı sonuçlar vermesi beklenmektedir.
Bu çerçevede oluşan tereddütlerin giderilmesi ve uygulamada birliğin sağlanması bakımından konu hakkında Danıştay Başkanlığından istişari görüş alınmasına gerek duyulmuştur.
Bilgilerinizi ve gereğini takdirlerinize arz ederim.” denilmektedir.
Dairemizce yapılan çağrı üzerine gelen Yükseköğretim Kurulu Genel Sekreter Yardımcısı …, Milli Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim Genel Müdür Yardımcısı … ve Devlet Personel Başkanlığı Uzmanı …’in açıklamaları dinlendikten sonra konu incelenerek;

Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
İstem, Yükseköğretim Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi ile Bu Kanuna Geçici Maddeler Eklenmesine Dair 4584 sayılı Kanunla 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa eklenen Ek Geçici 47 nci maddenin ikinci fıkrası hükmü karşısında anılan Kanunun 23 üncü maddesinin uygulanması hususunda düşülen duraksamanın giderilmesine ilişkindir.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 23 üncü maddesinde “a. Bir üniversite biriminde açık bulunan yardımcı doçentlik, isteklilerin başvurması için rektörlükçe ilan edilir. Fakültelerde ve fakültelere bağlı kuruluşlarda dekan, rektörlüğe bağlı enstitü ve yüksekokullarda müdürler; biri o birimin yöneticisi, biri de o üniversite dışından olmak üzere üç profesör veya doçent tespit ederek bunlardan adayların her biri hakkında yazılı mütalaa isterler. Dekan veya ilgili müdür kendi yönetim kurullarının görüşünü de aldıktan sonra önerilerini rektöre sunar. Atama, rektör tarafından yapılır.
Yardımcı doçentler bir üniversitede her seferinde ikişer veya üçer yıllık süreler için en çok 12 yıla kadar atanabilirler. Her atama süresi sonunda görev kendiliğinden sona erer.
b. Yardımcı doçentliğe atanmada aranacak şartlar:
(1) Doktora veya tıpta uzmanlık unvanını veya Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine Yükseköğretim Kurulunca tespit edilecek belli sanat dallarının birinde yeterlik kazanmış olmak,
(2) Fakülte, enstitü veya yüksekokul yönetim kurullarınca, biri o dilin öğretim üyesi olmak üzere seçilecek üç kişilik bir jüri tarafından; sınava girenin kendi bilim alanında Türkçeden yabancı dile, yabancı dilden Türkçeye 150-200 kelimelik bir çeviriyi kapsayan yabancı dil sınavını başarmak.”hükmü yer almıştır.
4584 sayılı Kanunla 2547 sayılı Kanuna eklenen Ek Geçici 47 nci maddenin ikinci fıkrasıyla “Yardımcı doçentlik kadrosunda görev yapan öğretim elemanlarının çalışma sürelerindeki sınırlama kaldırılmıştır.” hükmü, son fıkrasıyla ise “yukarıdaki haklardan yararlanmak isteyenlerin bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren kurumlarına iki ay içerisinde müracaatları şarttır.” hükmü getirilmiştir.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 62 nci maddesinde “Üniversite öğretim elemanları ve üst kuruluşlar ile üniversitelerdeki memur ve diğer görevlilerin özlük hakları için bu Kanun, bu Kanunda belirtilmeyen hususlar için Üniversite Personel Kanunu, Üniversite Personel Kanununda bulunmayan hususlar için genel hükümler uygulanır.” hükmü yer almış, 2914 sayılı Üniversite Personel Kanununun 20 inci maddesinde de “Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanır.” hükmüne yer verilmiş, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 33 üncü maddesinde de kadrosuz memur çalıştırılamayacağı belirtilmiştir.
2547 sayılı Yasanın 23 üncü maddesinin ikinci fıkrası, yardımcı doçentlerin bir üniversitede ikişer veya üçer yıllık süreler için atanarak en çok 12 yıl süreyle görev yapabileceğini, her atama süresi sonunda görevin kendiliğinden sona ereceğini hükme bağlamıştır. Atama süresi sona eren yardımcı doçentler, görev yaptıkları üniversitede bu süre içerisindeki çalışmaları, başarıları ve verimlilikleri değerlendirilerek maddede öngörülen usul ve esaslar dikkate alınarak yeniden atanabileceklerdir. Ancak, maddenin ikinci fıkrasında belirtilen 12 yıllık azami görev süresi mutlak olduğundan, bu süreyi tamamlamış olan yardımcı doçentlerin yeniden atanabilmeleri mümkün olmayacaktır.
4584 sayılı Yasa ise, genel olarak niteliği itibariyle önlisans, lisans ve lisansüstü öğrenim görmekte iken yükseköğretim kurumlarıyla çeşitli sebeplerle ilişiği kesilen öğrencilere, Yasada belirtilen yönteme uyulmak kaydıyla yeniden öğrenime devam etme olanağı tanıyan bir düzenleme öngörmektedir. Ek Geçici 47 nci maddede öngörülen haklardan yararlanmak isteyen ilgililerin Yasanın yürürlük tarihinden itibaren iki ay içerisinde kurumlarına başvurmaları durumunda uygulamaya geçilecek geçici bir düzenleme içermekte olup, iki aylık süre aşıldıktan sonra yapılan başvuruların değerlendirilmesi olanaklı değildir.
Maddenin ikinci fıkrasında ise,halen yardımcı doçentlik kadrosunda görev yapan öğretim elemanlarının çalışma sürelerindeki 12 yıllık sınırlamanın kalktığı belirtilmektedir. Bu kadroda görev yapanlara 4584 sayılı Kanunun yayımı gününden itibaren iki ay içerisinde başvurmuş olmaları kaydıyla 12 yıllık çalışma süresini tamamladıklarında, 2547 sayılı Kanunun 23 üncü maddesindeki koşulları taşımaları durumunda iki veya üç yıl süreyle yeniden aynı kadroya atanabilmeleri olanağı sağlanmaktadır.
4584 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce 12 yıllık görev süresini tamamladığı için görevine son verilen ve üniversite ile ilişiği kesilmiş veya üniversitede uzman, öğretim görevlisi gibi akademik bir kadroya atanmış bulunanlar, Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte yardımcı doçentlik kadrosunda olmadıklarından Ek Geçici 47 nci maddeden yararlanamayacaklardır.
Bu durumda, halen üniversitelerde yardımcı doçent olarak görev yapan ve 4584 sayılı Yasanın yayımından sonra 12 yıllık süreyi dolduracak olan öğretim elemanlarından, Yasanın yürürlük tarihinden itibaren iki ay içerisinde kurumlarına başvurarak görevlerine devam etmeyi istemiş olanların, 2547 sayılı Yasanın 23 üncü maddesinde belirtilen usul ve esaslara uygun olarak iki veya üç yıl süreyle yardımcı doçentlik kadrosuna yeniden atanabilecekleri sonucuna ulaşılarak dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 9.2.2001 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.