1. Daire         1999/68 E.  ,  1999/94 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 1999/68
Karar No : 1999/94

6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna 7000 sayılı Kanunla eklenen ek birinci madde uyarınca oluşturulan fona yatırılması gereken para miktarının hesaplanma şekli konusunda düşülen duraksamanın giderilmesi amacıyla istişari düşünce istemine ilişkin Başbakanlığın 16.4.1999 günlü ve Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü B.02.0.KKG/174-229/1715 sayılı yazısına ekli Tarım ve Köyişleri Bakanlığının 9.4.1999 günlü ve Hukuk Müşavirliği M-99-52/1711 sayılı yazısında aynen:
“Bilindiği gibi ülkemizdeki at yetiştiriciliğini geliştirmek ve at yarışlarını daha iyi bir seviyeye ulaştırmak amacıyla çıkarılan At Yarışları Hakkındaki 6132 Sayılı Kanun 10.7.1953 tarihinde yürürlüğe girmiş. (Ek: 1 At Yarışları Hakkında Kanun) Mezkur Kanunun 1 inci maddesine göre memleketin neresinde olursa olsun müşterek bahisler tertip etmek hak ve selahiyeti Bakanlığımıza ait olup, aynı Kanunun 5 inci maddesine uyularak bu hak ve selahiyetin 20sene müddetle yeniden Türkiye Jokey Kulübüne devri hususundaki teklifimiz Bakanlar Kurulunca 22.11.1993 tarihinde kararlaştırılmıştır. (Ek 2: Karar No: 93/5043, 9.12.1993 gün ve 21783 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.)
Yarış yapma hak ve selahiyetinin yeniden devrine dair Jokey Kulübü ile aramızda yapılan 28.1.1996 gün ve 6285 sayılı sözleşme örneği ilişiktedir.(Ek:3)
1954 yılından itibaren 6132 Sayılı Kanun’un 1 ve 5 inci maddelerine uyularak Ankara, İstanbul, İzmir, Adana ve Konya Hipodromlarında resmi yarışların tertip ve tatbiki Türkiye Jokey Kulübü tarafından yapılmaktadır.
At Yarışlarının tertibinde, yapılacak masraflar 6132 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinde açıkca tarif edildiği üzere yarış gelirlerinden karşılanmaktadır.
Bir yıllık yarış programının tatbikinde de masrafların % 40-50 sini yarış ikmamiyeleri teşkil eder. Yarış ikramiyelerinin tesbit edilme şekli de 6132 Sayılı Kanun’un 3 üncü maddesi “a” fıkrası ve 7000 sayılı Kanun’un 1. Maddesi ile düzenlenmiştir. BU HÜKÜMLERE GÖRE YARIŞ İKRAMİYELERİ BİR EVVELKİ TAKVİM YILINDA ELDE EDİLEN GAYRISAFİ YARIŞ GELİRİNİN YEKÜNÜ ÜZERİNDEN VE BU YARIŞ GELİRİNİN % 40’INDAN AŞAĞI OLMAMAK ÜZERE YARIŞ İKRAMİYELERİNİN HESAPLANMASI ŞART VE ESASTIR.
Yukarıda özet halinde arzedilen açıklama ile genel durum belirtilmiş olduğundan esas konuyu teşkil eden 7000 Sayılı Kanun’un yürürlüğe konulması ve tatbik şekline dair görüşlerimiz özetlenecektir.
6132 sayılı Kanun’a bağlı At Yarışları Tüzüğü hükümleri uyarınca (Ek:4) yarışlar Ocak ayı başında başlayıp aynı yılın Aralık ayında sonra ermekte ve böylece aralıksız olarak resmi yarışlar 365 gün devam etmektedir.
Jokey Kulübü bu şekil çalışmaya uyarak bir yıllık gelir ve giderleri ayarlamak suretiyle bütçesini tanzim etmekte ve bağlı bulunduğu mukavelenin 2. maddesi hükmü uyarınca bütçe Bakanlığımızca tasdik edildikten sonra yürürlüğe konulmaktadır.
Bütçenin tertip ve tanziminde esas ve temel olan gelir kaynaklarını yarış gelirleri teşkil etmektedir. Bu gelirler (Kanuni gelirler) yukarıda arzedildiği vechile 6132 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinde açık ve seçik olarak tarif edilmiştir.
Esas ve temel olan yarış gelirleri tesbit olunduktan sonra, giderler de imkanlara göre hesap edilerek yıllık tahmini bütçe tanzim edilmektedir.
Bütçenin tatbikata intikalinde, yarış gelirlerinin yıl sonunda tahmin edilen miktardan fazla tahakkuk ettiği tesbit edildiğinde bu fazlalıktan gerekli gelişmeleri sağlamak amacıyla 6132 sayılı Kanun’a ek olarak 7000 sayılı Kanun 10.6.1957 tarihinde yürürlüğe konulmuştur. (Ek:5-7000 sayılı Kanun)
Bu kanunla amaçlanan, memleketimizde atçılığın gelişmesi ve istenilen seviyeye ulaşması için elde edilen bu imkanlar ile Bakanlığımızca hazırlanan plan ve projelerin tatbik edilmesiyle daha verimli ve olumlu sonuçların sağlanmasını mümkün kılmaktır.
Mezkur kanunun geçici maddesiyle bu düşüncemiz teyit edilmektedir.
6132 sayılı Kanun’a ek 7000 sayılı Kanun’un tarifine göre fon hesabının tatbik şekli;
7000 sayılı Kanun’un açık ve seçik tarifine göre fon hesabı tatbikatı hakkındaki görüş ve düşüncelerimizi 1994, 1995, 1996 yılı Bakanlığımız Teftiş Kurulu İnceleme raporlarına ve 3.6.1998 günlü görüş yazılarına istinaden ve somut misaller vererek arz ediyoruz. (Ek: 6,6/a, 6/b)
1994 yılı kesin hesapları sonucu elde edilen yarış gelirleri bir evvelki takvim yılı yarış gelirinden (yani 1993 yılı yarış gelirinden) fazla bulunmaktadır. Bu fazladan yarış ikramiyelerine düşecek kısım, Bakanlığımız emrinde milli bir bankada açılmış bulunan fon hesabına yatması gereken paradır.
Fon hesabına yatacak paranın teşekkülü için şart ve esas olan rakam, cari yıl yarış gelirinin bir evvelki takvim yılındaki yarış gelirinden fazla olmasıdır. Aksi halde fon hesabının teşekkül edemeyeceği açıktır.
Nitekim 6132 sayılı Kanun’un 3. maddesi yarış ikramiyelerine bir önceki takvim yılı yarış geliri toplamının % 40’ından az olmayacak bir bölümünün ayrılacağını amir olduğundan Türkiye Jokey Kulübünce yıllar itibariyle yarış ikramiyesi olarak dağıtılan tutarın hesaplanmasında yasa maddelerinde yer bu hükümlere hem matrah ve hem de oran (örneğin 1994’te %49,64, 1995 %52,51, 1996’da %46,96, 1997’de %73,39) yönünden uyulmakta olmasına karşın aynı yıllara ait ayrılması gereken Bakanlık fonunun ise, matrah olarak bir önceki yıl yarış gelirleri toplamı ile cari yıl yarış gelirleri toplamından belediye
eğlence resmi olarak ödenen kısım düşüldükten sonra kalan miktarlar arasındaki farkın alınmak ve yine yasada ifade olunduğu gibi, o yıl yarış ikramiyesi hesaplanırken uygulanan % üzerinden değil de yasadaki asgari sınır olan %40 oranının uygulanmak suretiyle hesaplandığı ve netice itibariyle Bakanlık fonunun ayrılmasında ilgili yasa hükümlerine uyulmayarak her yıl asgari oran olan %40 oranının esas alındığı görülmektedir.
Uygulama şekli aşağıdadır,
a) 1993 yılı kesin yarış gelir tutarı : 468.502.509.620.-TL.
b) 1994 yılı kesin yarış gelir tutarı : 1.280.758.920.264.-TL.
c) İki yıl arasında hasıl olan fark : 812.256.410.644.-TL.
d) 1994 yılında tevzi edilen yarış ikramiye miktarı: 232.581.929.500.-TL.
e) 1994 yılında tevzi edilen yarış ikramiyesinin yarış gelirine nazaran yüzdesi %49.64
f)Fon hesabına yatması gereken para miktarı 403.204.082.243.-TL
Bu detaylandırılan kısımlardan fon hesabında rol oynayan unsur, (c) bölümüdür. Tevzi edilen 1994 yılı yarış ikramiyesi 1993 yılı kesin yarış gelirinin %49.64’ünü teşkil ettiğinden 2 yıl arasında tesbit edilen miktar üzerinden ikramiyelere düşecek kısım hesaplandığında fona yatacak paranın bu rakam olduğu ortadadır.
İki yıl arasındaki fark :812.256.410.644 X 0.49.64 = 403.204.082.243.-TL
Türkiye Jokey Klübünün görüşü doğrultusunda diğer bir hesap şeklide düşünülebilir. İki yıl arasında hasıl olan müsbet fark kanunun tarifine göre bir an için yarış ikramiyelerinin yarış gelirinin % 40’ından aşağı olmayacağına göre;
812.256.410.644 X % 40 = 324.902.564.257.60.- TL
Görüş ve kanuni anlayışımıza göre fona yatacak para miktarı 403.204.082.243- TL veya 324.902.564.257.60.TL olarak hesaplanmalıdır.
Aynı düşünüş tarzı ile 1995 yarış gelirleri hesaplarını incelediğimizde;
a) 1994 yılı kesin hesapları : 1.280.758.920.264.-TL
b) 1995 yılı kesin hesapları : 3.852.122.208.569.-TL
c) İki yıl arasındaki fark : 2.571.363.288.305.-TL
d) 1995 yılında tevzi edilen yarış
ikrameyisinin yarış gelirine nazaran yüzdesi : %52.51.
e) 1995 yılında tevzi edilen yarış ikramiyesi tutarı : 672.513.100.000.-TL
f) Fon hesabına yatacak para miktarı : 1.350.222.862.688.-TL
İki yıl arasında hasıl olan farktan yarış ikramiyelerine düşecek kısmı yukarıda arzettiğimiz üzere fona yatacak para olarak hesaplıyoruz.
2.517.363.288.305 X % 52.51. = 1.350.222.862.688.- TL
Türkiye Jokey Klübü gibi düşünürsek diğer bir hesap şekli ile de:
2.571.363.288.305 X % 40 = 1.028.545.315.322.-TL
1995 yılında fon hesabına yatacak paralar böylece hesaplanmalıdır.
Aynı görüş ve anlayışla 1996 yılı hesaplarını incelediğimizde:
a) 1995 yılı kesin hesapları : 3.852.122.208.569.- TL
b) 1996 yılı kesin hesapları : 8.919.305.876.376.- TL
c) İki yılın arasındaki fark : 5.067.183.667.807.- TL
d) 1996 yılında tevzi edilen yarış
ikramiyesi : 1.780.150.000.000.- TL
e) 1996 yılında tevzi edilen yarış ikramiyesinin kesin yarış gelirlerine nazaran yüzdesi : %46.96
f) Fon hesabına yatacak para miktarı: 2.379.549.405.402.- TL
1996 yılında fona yatacak paranın hesap şekli ise;
6.067.183.667.807 X % 46.96 = 2.379.549.405.402.- TL
Türkiye Jokey Klübü gibi düşünürsek Diğer bir hesap şekli ile de,
5.067.183.667.807 X % 40 = 2.026.873.467.122.8. TL
1994, 1995 ve 1996 yılı kesin hesapları sonucu fona yatması gereken para miktarının tesbitinde hesap şekli ve sistemini 7000 sayılı Kanun’un açık tarifine göre yukarıda somut misallerle düşünce ve kanaatımızı arzetmiş bulunuyoruz.
Bu konu ile ilgili olarak Bakanlığımız Müfettişlerinin hazırladıkları 3.6.1998 günlü görüş yazıları ve raporlar ilişikte sunulmaktadır. (Ek: 6, 6/a, 6/b)
7000 sayılı Kanun’un tatbik şekli hakkında Jokey Klübü elemanları ile müteaddit toplantılar yapılmış ise de Kanunun açık tarifine karşılık tatbikatta gereken anlaşmaya varılması mümkün olamamıştır.(Ek:7)
SONUÇ OLARAK 7000 SAYILI KANUN’UN TARİFİ AÇIK VE SEÇİKTİR. KANUNUN BU MADDESİ UYARINCA CARİ YIL YARIŞ GELİRİNİN BİR EVVELKİ YIL YARIŞ GELİRİNDEN FAZLA OLMASI HALİNDE BU FAZLADAN YARIŞ İKRAMİYELERİNE DÜŞECEK KISIM MİLLİ BİR BANKADA TARIM BAKANLIĞI EMRİNE AÇILACAK HESABA DEVREDİLMEKLE FON HESABI TESİS EDİLMİŞ OLUR.
Cari yıl yarış geliri bir evvelki takvim yılındaki yarış geliri yekününden az olması halinde yarış ikramiyelerinin açığı bu fondan ödenmek suretiyle yarış ikramiyeleri dağıtımı emniyet altına alınmış bulunmaktadır.
Son yılların hesaplarına göre yarışlar gelişmiş ve yarış ikramiyeleri tatmin edici şekilde artmıştır. Bu durum muvacehesinde 7000 sayılı Kanun’un tarifine göre tatmin edici fon hesabının teşekkül etmesi ve kanundan beklenen olumlu sonuçların alınması mümkündür. Ancak yarış tertip etme yetkisini devrettiğimiz Türkiye Jokey Klübü ile fona aktarılacak para miktarının hesaplanması hususunda yukarıda izah edilen görüş farklılığımız bulunmaktadır.
2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun ilgili maddelerine istinaden konunun bir kere de Danıştay’ca incelenerek 10.6.1957 tarihinde yürürlüğe giren 7000 sayılı Kanun’un tatbik şekline dair mütalaalarının alınması için gereğini müsaadelerine arz ederim.” denilmektedir.
Dairemizce yapılan çağrı üzerine gelen Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Birinci Hukuk Müşaviri …, Başmüfettiş …, Yüksek Komiserler Kurulu Başkanlığı Ropartörü …, Fon Muhasebecisi … ile Türkiye Jokey Klübü Başkanı … ve Hukuk Danışmanı …’ın açıklamaları dinlendikten sonra ;
Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
6132 Sayılı At Yarışları Hakkında Kanunun 3 üncü ve Ek 1 inci maddelerine göre, yarış ikramiyelerinin yarış gelirlerinin %40’ından aşağı olmamak kaydıyla bir evvelki takvim yılında elde edilen gayri safi yarış gelirinin toplamı üzerinden hesaplanması ve cari yılda yarış gelirinin bir evvelki takvim yılındaki yarış geliri toplamından fazla olması halinde, bu fazladan yarış ikramiyelerine düşecek kısmın milli bir bankada Tarım Bakanlığı emrine açılacak özel fon hesabına yatırılması gerekmektedir.
İstem, söz konusu Kanun hükümleri uyarınca fona yatırılması gereken paranın hesaplanma şekli hususunda düşülen duraksamanın giderilmesine ilişkin olup, bu konuda ve aynı hükümlere dayalı olarak evvelce yapılan başvuru üzerine Danıştay Üçüncü Dairesince verilen ve Danıştay Genel Kurulu tarafından onanan 1.11.1966 gün Esas: 1966/389, Karar: 1966/420 sayılı kararda sonuç olarak; “cari yıl yarış gelirlerinin bir evvelki yıl yarış gelirlerinden fazla olması halinde, bu fazlalıktan fona yatırılacak paranın hesabında, cari yıl yarış ikramiyelerinin bir evvelki yıl yarış gelirlerine oranının esas alınması gerektiği” belirtilmiş ve bu kararın verilmesinden bu güne değin ilgili mevzuat hükümlerinde de herhangi bir değişiklik olmamıştır.
Bu durumda, aynı konuda yapılan başvuru evvelce karara bağlandığından, aynı hükümlere dayalı bu istem hakkında yeniden görüş bildirilmesine yer olmadığına ve dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 28.5.1999 gününde oybirliğiyle karar verildi.