1. Daire         1997/32 E.  ,  1997/46 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 1997/32
Karar No : 1997/46

Belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunan alanlarda yapılacak yapılardan bina inşaat harcı ve iskan harcı alınıp alınamayacağı konusunda oluşan duraksamanın giderilmesi amacıyla istişari düşünce istemine ilişkin Başbakanlığın 12.3.1997 günlü ve Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü B.02.0.KKG/174-183/1000 sayılı yazısı ekindeki Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 7.3.1997 günlü ve Hukuk Müşavirliği B.09.0.HKM.0.00.00.00.96-17/774 sayılı yazısında aynen:
“… Valiliği’nin Bakanlığımıza gönderdiği 23.9.1996 tarih ve 1840 sayılı yazısında; “Görev alanımızdaki yapılaşmalarda inşaat ve iskan ruhsatları Bayındırlık ve İskan Müdürlüğünce düzenlenmekte, verilen hizmet karşılığında herhangi bir harçta Yasal olarak alınamamaktadır.
5.10.1988 gün ve 2194 -16929 sayılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü yazısında; 3194 Sayılı İmar Kanunu’nun, gerekse 3360 sayılı Kanun uygulamalarının zorunlu kıldığı Belediye ve mücavir alan sınırları dışında yapılacak yapılar için alınacak harçların usul ve esaslarını belirleyen Yasal düzenleme ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı ile gerekli yazışmaların yapıldığı, Yasal düzenleme yapılana kadar Belediye ve Mücavir alan sınırları dışında yapılacak yapılardan inşaat ve iskan ruhsatı harcı alınmasının mümkün olmadığı ifade edilmektedir.
Ancak; 3360 sayılı İl Özel İdareleri Kanunu’nun ruhsat harcı ile ilgili 80 inci maddesine; “Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne ruhsat almak üzere müracaat edenlerden inşaatla ilgili gerekli projeler hazırlandıktan sonra Özel İdare Müdürlüğüne inşaat ruhsatı harcı yatırılır ve müracaatçıya Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü tarafından inşaat ruhsatı, inşaatın tamamlanması halinde yine aynı Yasa doğrultusunda yapı kullanma izin harcı Özel İdare Müdürlüğüne yatırıldıktan sonra Bayındırlık ve İskan Müdürlüğünce yapı kullanma izni verilir. Harç miktarları da İl Daimi Encümenince günün koşulları dikkate alınarak belirlenir.”
şeklinde ilave yapılmak suretiyle, harç alınması mümkün olmakta, özel idarece temin edilen bu kaynaktan da, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğünün imarla ilgili çalışmaları ile araç ve gereç teminindeki sıkıntılara çözüm getirilmiş olacaktır.” denilmektedir.
Konu, Anayasa ve mevzuat bakımından incelendiğinde; İl Özel İdaresi Kanunu’nun 80 inci maddesinin 1 inci fıkrasının 7 nci bendinde(16.5.1987, 3360); sayılı İmar Kanunu gereğince verilecek inşaat ruhsatı ile yapı kullanma izninden alınacak harçların İl Özel İdaresi gelirleri arasında sayıldığı,
Aynı Kanun’un İl Daimi Encümeni’nin görevlerinin düzenlendiği 144 üncü maddesinin 1 inci bendinde de; “özel idare tarafından yapılacak hizmetler karşılığı alınacak ücret tarifelerini düzenleyerek Meclise sunmak.” Denilmekte olduğu, dolayısıyla, özel idarece verilen hizmetlerin ücret mukabilinde yapılacağı ve bu ücretlerin miktarının da İl Daimi Encümeni’nce belirleneceği anlaşılmaktadır.
Konuyu Anayasa bakımından incelediğimizde de; Anayasa’nın “Vergi ödevi” başlığı altında düzenlenen 73 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasındaki; “Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.” hükmü karşısında 3360 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun Anayasa’nın bu şartını yerine getirmiş olduğu görülmektedir.
Ancak, Anayasa’nın 73.maddesinin 4 üncü fıkrasındaki; “Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle, oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir.” hükmü karşısında, İl Özel İdaresi Kanunu’nda bu bakımdan Anayasa’ya aykırı bir durum varmıdır? şeklinde konuyu irdelediğimizde, bu hüküm gereğince yürürlükte bulunan Kanunlarda; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle, oranlarına ilişkin hükümlerinde, kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapma yetkisinin Bakanlar Kuruluna verilebileceği anlaşılmaktadır. Ancak, Anayasa “Verilebilir” sözcüğü ile burada Kanun koyucuya takdir hakkı tanımış bulunmaktadır. Kanun koyucu bu yetkiyi Bakanlar Kuruluna verebileceği gibi vermeyebilecektir de. Nitekim, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda Kanun koyucu Bakanlar Kuruluna böyle bir yetki vermiş, İl Özel İdaresi Kanunu’nda ise vermemiştir.
Her Kanun kendi içinde bir bütün olduğundan, harçlarla ilgili olarak 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda böyle bir düzenleme getirildiğini ileri sürerek İl Özel İdaresi Kanunu’nda da böyle bir düzenleme getirilmesi gerektiğini söylemenin mümkün olmadığı kanaatindeyiz. Zira, Kanun koyucunun 3360 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nda bu mealde bir düzenleme yapmamak, harçların aşağı ve yukarı hallerini belirlememek suretiyle bu hususta il özel idaresini serbest bıraktığını düşünmekteyiz.
Dolayısıyla, yukarıda belirtilen 144 üncü maddenin 1 inci bendi gereğince; inşaat ve iskan ruhsatı hazırlamak özel idare tarafından sunulan bir hizmet olduğundan, bu hizmetin karşılığı olarak alınacak ücret tarifelerini düzenleyerek İl Genel Meclisi’ne sunmak İl Daimi Encümeni’nin görevi olmaktadır. Bu bakımdan da Anayasa’ya aykırı bir durumun bulunmadığı ve … Valiliğince önerilen Yasa değişikliğine de gerek bulunmadığı kanaatindeyiz.
Konu hakkındaki görüşlerimiz, yukarıda ifade edildiği şekilde olmakla beraber, harçlarla ilgili bu durumun fevkalede önemli olması ve tüm valilikleri ilgilendirmesi nedeniyle Danıştay Başkanlığı’nın görüşüne ihtiyaç duyulmuştur.
Bu sebeple, 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun 23 üncü maddesi (e) bendi uyarınca Danıştay Başkanlığı’nın görüşlerinin Bakanlığımıza iletilmesi hususunda gereğini takdirlerinize arz ederim.” denilmekte olduğundan konu incelenerek;
Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
İstemin konusunu, belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunan alanlarda yapılacak yapılardan bina inşaat harcı ve iskan harcı alınıp alınamayacağı konusundaki duraksamanın giderilmesi oluşturmaktadır.
Anayasanın 73 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin kanunla konulacağı, değiştirileceği veya kaldırılacağı, aynı maddenin dördüncü fıkrasında da, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde, kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisinin Bakanlar Kuruluna verilebileceği belirlenmiş bulunmaktadır.
İl Özel İdaresi Kanununun 80 inci maddesinin 7 nci bendinde ise, 3194 sayılı İmar Kanunu gereğince verilecek inşaat ruhsatı ile yapı kullanma izninden alınacak harçların il özel idaresinin gelirleri arasında sayıldığı, ancak, anılan Kanunda bu harcın mükellefi, matrahı, istisnası, muafiyeti ve oranı konusunda herhangi bir hükmün yer almadığı görülmektedir.
Öte yandan, aynı Yasanın il daimi encümeninin görevlerine ilişkin 144 üncü maddesinin 11 inci bendinde yer alan, özel idare tarafından yapılacak hizmetler karşılığı alınacak ücret tarifelerini düzenleyerek meclise sunmanın il daimi encümeninin görevi olduğu yolundaki hüküm de, ücret tarifeleriyle ilgili olup, mevzuatta, bu harçların ne şekilde alınacağı konusunda herhangi bir yasal düzenleme getirilmediği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Anayasanın 73 üncü maddesinde yer alan, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin kanunla konulacağı, değiştirileceği veya kaldırılacağı biçimindeki hüküm karşısında; yasal bir düzenleme yapılmaksızın, belediye ve mücavir alan sınırları dışındaki alanlarda yapılacak binalara verilecek inşaat ruhsatı ve yapı kullanma izninin karşılığında bir harç alınmasının mümkün olmadığı sonucuna varılarak dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 2.5.1997 gününde oybirliğiyle karar verildi.