1. Daire 1997/22 E. , 1997/45 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 1997/22
Karar No : 1997/45
Türkiye Bilimler Akademisi üyelerine 497 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesi uyarınca sağlanan araştırma desteği kapsamına girecek faaliyetler konusunda oluşan duraksamanın giderilmesi amacıyla istişari düşünce istemine ilişkin Başbakanlığın 20.2.1997 günlü ve Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü B.02.0.KKG/174-142/771 sayılı yazısı ekindeki Türkiye Bilimler Akademisinin 14.2.1997 günlü ve TÜBA/139 sayılı yazısında aynen:
“Türkiye Bilimler Akademisinin Kurulması Hakkında 497 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 13’üncü maddesi uyarınca Akademi üyelerine sağlanan araştırma desteğinin kapsamına girecek veya kapsamı dışında kalacak faaliyetler hakkında ileriye sürülen birbirinden farklı görüşler üzerine, yasaya aykırı bir uygulama yapılmaması bakımından Danıştay’dan görüş istenmesi, Akademi Konseyi tarafından uygun görülmüştür.
497 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin “Araştırma Desteği” başlığını taşıyan 13 üncü maddesi Akademi Üyelerine Ulusal ve Uluslararası araştırma ve geliştirme faaliyetlerini sürdürebilmeleri için, yılda, Devlet Memurları Kanunu’na göre en yüksek Devlet Memuru brüt aylığının yıllık tutarı kadar araştırma desteği sağlanabileceğini, bu destek faaliyetinin uygulama usul ve esaslarının yönetmelikle düzenleneceğini öngörmektedir.
Bu kural doğrultusunda Akademi tarafından yürürlüğe konulan “TÜBA Araştırma Desteği Esasları Yönetmeliğinde (m:6/a) bu destek kapsamı içinde yer alabilecek “Araştırma Faaliyeti ile ilgili” giderler arasında “yurt içinde veya dışında yapılan kongre, sempozyum, seminer ve benzeri bilimsel toplantılara katılmak amacıyla yapılan yol giderleri, yolluk ve gündelik gibi harcamalar.”… kitap, dergi ve benzeri yayınlarla bilgisayar yazılımlarının edinilmesi ile ilgili giderler” de sayılmıştır.
İleri sürülen görüşlerden birincisine göre, yurtdışındaki bilimsel toplantılara katılmak amacıyla yapılan yol giderleri, yada bilimsel kitap, dergi satın almak veya internet giderlerini ödemek için yapılan harcamalar “araştırma desteği” kavramının kapsamı içinde değerlendirilemez; dolayısıyla bütçe olanakları elveriyorsa, Akademi üyelerine -örneğin- her yıl bilimsel toplantıya katılmak için ayrı bir ödeme yapılabilir, bazı bilimsel yayınlar TÜBA tarafından satın alınarak Akademi üyelerine ücretsiz verilebilir yada TÜBA, internet’e kendisi abone olur, üyelerinin ayrıca ödeme yapmadan internetten yararlanmalarını sağlayabilir.
İkinci görüşe göre ise “bilimsel toplantıya katılma” “bilimsel yayın edinme” “internetten yararlanma”, işlemlerini “araştırma faaliyeti” kavramının dışında değerlendirmek mümkün değildir; bunlar araştırma faaliyetlerinin ögeleridir. Bu işlemlerin gerektirdiği giderleri ayrıca karşılamak, yasada öngörülmüş olan üst sınırı aşmak için kuralları dolanmak, anlamına gelir; bu ödemelerin araştırma desteğine ek olarak yapılması ita amirinin sorumlu tutulmasına neden olabilir.
Konuyu bilgilerinize sunar, duraksamanın giderilmesi ve uygulamanın yasal çerçeve içinde sürdürülebilmesi için Danıştay Kanunu’nun 23 üncü maddesinin e bendi uyarınca Danıştay’dan görüş bildirilmesinin istenmesini ve sonucun Akademi Başkanlığına iletilmesini arz ederim.” denilmektedir.
Dairemizce yapılan çağrı üzerine gelen Türkiye Bilimler Akademisi Başkan Başdanışmanı …’in açıklamaları dinlendikten sonra konu incelenerek;
Gereği Görüşülüp Düşünüldü:
İstem, Akademi üyelerine 497 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesi uyarınca sağlanan araştırma desteğinin kapsamına dahil edilecek giderler konusunda düşülen duraksamanın giderilmesine ilişkin bulunmaktadır.
Türkiye Bilimler Akademisinin Kurulması Hakkında 497 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin araştırma desteğine ilişkin 13 üncü maddesinde, Akademi üyelerine ulusal ve uluslararası araştırma ve geliştirme faaliyetlerini sürdürebilmeleri için, yılda, Devlet Memurları Kanununa göre en yüksek Devlet memuru brüt aylığının yıllık tutarı kadar araştırma desteği sağlanacağı ve bu destek faaliyetinin uygulama usul ve esaslarının yönetmelikle düzenleneceği öngörülmüştür.
Öte yandan, Türkiye Bilimler Akademisi Araştırma Desteği Esasları Yönetmeliğinin araştırma desteğinin türlerini düzenleyen 6 ncı maddesinin a bendinde de, araştırma desteği giderleri arasında Yurt içinde veya dışında yapılan kongre, sempozyum, seminer ve benzeri bilimsel toplantılara katılmak amacıyla yapılan yol giderleri, yolluk ve gündelik gibi harcamalar, Türkçe ve yabancı dillerde yayınlanmış kitap, dergi ve benzeri yayınlarla bilgisayar yazılımlarının edinilmesiyle ilgili giderler sayılmıştır.
Görülüyorki, TÜBA Kurumu 497 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesinde düzenlenen “araştırma desteği” kavramını yorumlayarak Türkiye Bilimler Akademisi Araştırma Desteği Esasları Yönetmeliğinin 6/A maddesinde yaptığı düzenlemeyle konuyu açıklığa kavuşturmuştur.
Anılan Yönetmelik yürürlükte kaldığı sürece “araştırma desteği” kavramında bir tereddütten bahsedilmesi söz konusu olmamak gerekir.
Akademi üyelerinin asli görevi bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerini sürdürmek olduğu cihetle, başka herhangi bir ücret almaları söz konusu olmayan bu kişilere, salt bu durumları nedeniyle 497 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesinde öngörülen ve her yıl için belirlenen meblağın, ayrıca, gider belgelerine bağlanmaksızın ödenmesi doğaldır.
Açıklanan nedenlerle; TÜBA üyeleri ayrıca, özel olarak Kurumca görevlendirilmedikçe, kendilerine istem yazısında belirtilen konularda araştırma desteği olarak ödenmiş olanın dışında herhangi bir ödeme yapılmasına olanak bulunmadığı sonucuna varılarak dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 9.4.1997 gününde oybirliğiyle karar verildi.