1. Daire 1996/222 E. , 1996/228 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 1996/222
Karar No : 1996/228
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünün vekaleten yürütülmesi durumunda Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısının, Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütüp yürütemeyeceği hususunda düşülen duraksamanın giderilmesine yönelik istişari düşünce istemine ilişkin Başbakanlığın 28.11.1996 günlü ve B.02.0.KKG/174-176/4662 sayılı yazısına ekli Devlet Bakanlığının 27.11.1996 günlü ve B.02.0.004-3.01/708 sayılı yazısında aynen:
“Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü’nün vekaleten yürütülmesi durumunda Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısının Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütmesine hukuken bir engel bulunup bulunmadığı konusunda TRT Genel Müdürlüğü’nden alınan ilgi yazı ve ekleri ilişikte gönderilmiştir.
Danıştay Kanununun 23 üncü maddesine göre istişari mütalaa alınması hususunda gereğini arz ederim.” denilmekte, bu yazıya ekli Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünün 26.11.1996 günlü ve B.02.2.TRT.0.01.00.00/548 sayılı yazısında aynen:
“Kurumumuz Genel Müdürü Prof.Dr….’in görevinin düşmesi sebebiyle, 2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanununun 13.maddesinin son fıkrası gereğince, Genel Müdüre, 08.09.1996 tarihinden itibaren yardımcılarından en kıdemlisi vekalet etmektedir.
2954 sayılı Kanunun 64. maddesi gereğince yürürlükten kaldırılan, 359 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kanununun 1568 sayılı Kanunla değişik 6.maddesinin ikinci fıkrasında “Genel Müdür veya Vekili Yönetim Kurulunun Başkanıdır.” denilmekte iken, 2954 sayılı Kanunun 11.maddesinin ikinci fıkrası “Genel Müdür yönetim Kurulunun Başkanıdır.” hükmünü taşımakta ve 359 sayılı Kanunun 1568 sayılı Kanunla değişik ikinci fıkrasında yer alan “veya vekili” ibaresi 2954 sayılı Kanunda bulunmamaktadır.
2954 sayılı Kanunun 11.maddesinin ikinci fıkrası “Genel Müdür Yönetim Kurulunun Başkanıdır. Yönetim Kurulu ilk toplantısında bir başkan yardımcısı seçer.” ve dördüncü fıkrasının son cümlesi “Yönetim Kurulunun Çalışma Esasları bir yönetmelikle düzenlenir.” hükümlerini taşımaktadır.
2954 sayılı Kanunun 11.maddesinin dördüncü fıkrasının son cümlesine dayanarak kabul edilen Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Yönetim Kurulunun Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik’in 3.maddesinin ikinci fıkrası “Yönetim Kurulunun Başkanı Genel Müdür’dür. Yönetim Kurulu ilk toplantısında üyeleri arasından bir Başkan Yardımcısı seçer” ve üçüncü fıkrası “Başkan Yardımcısı, Başkanın bulunmadığı hallerde, Başkanın yetkilerini kullanır ve toplantıyı yönetir.” hükümlerini taşımaktadır.
Nitekim, 2954 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren her dönemde, yönetim Kurulu Başkanının bulunmadığı hallerde; Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı, Yönetim Kurulu Başkanının yetkilerini kullanmış ve toplantıları yönetmiş; Genel Müdür Vekili, Yönetim Kurulu Başkanının yetkilerini kullanmamış ve toplantı yönetmemiştir. Ayrıca, Genel Müdürün görevden ayrılması halinde yapılan uygulamaya bir örnek olmak üzere, Genel Müdür …’nın, 25.04.1989 tarih ve 89/35610 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla görevden ayrılması sebebiyle, 10.05.1989 tarihinden 05.07.1989 tarihine kadar geçen dönemde, yönetim Kurulu Başkanı yetkilerini, Genel Müdür Vekilinin değil, Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısının kullandığı ve toplantıları yönettiği belirtilebilir.
Yönetim Kurulumuzda da, yukarıda belirtilen Kanun ve Yönetmelik hükümleri doğrultusunda geçmiş uygulama sürdürülmüş; Yönetim Kurulu Başkanı görevden ayrıldıktan sonra, 13.09.1996 tarihinden itibaren Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Başkanın yetkilerini kullanmış ve toplantıları yönetmiştir.
Ancak, Kurumumuz Müşavirler Kurulunun 22.11.1996 tarih ve 10 sayılı kararında ileri sürülen görüş sebebiyle yeni bir durum çıkmıştır.
Müşavirler Kurulunun söz konusu kararında “… 2954 sayılı Yasanın 13.maddesi uyarınca Genel Müdürlük Makamına kanunen vekalet etmek durumunda bulunan Genel Müdür Yardımcısının 2954 sayılı Yasanın Genel Müdüre verdiği tüm yetkileri ve bu yetkiler çerçevesinde bulunan Yönetim Kurulu Başkanı yetkilerini kullanması…uygun mütalaa edilmektedir.” denilmektedir.
Yönetim Kurulumuz , bu mütalaaya, 2954 sayılı Kanunun 13.maddesinin son fıkrasının, Genel Müdürün bulunmaması halinde kimin Genel Müdüre vekalet edeceğini düzenleyen bir hüküm olduğu, Genel Müdür Vekilinin Yönetim Kurulu Başkanlığını da yürüteceğine dair bir düzenleme olmadığı, Yönetim Kurulu Başkanı konusunun 2954 sayılı Kanunun 11.maddesinin ikinci fıkrası ve Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Yönetim Kurulunun Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik’in 3.maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında düzenlendiği kanaatiyle katılmamıştır.
Ayrıca, 2954 sayılı Kanunun 13. maddesinin son fıkrası uyarınca, Genel Müdürün geçici veya sürekli görevden ayrılması hallerinde, mutlaka bir Genel Müdür Vekili bulunacağına göre, Genel Müdür bulunmadığından Yönetim Kuruluna Genel Müdür Vekili başkanlık edecekse, 2954 sayılı Kanunun 11.maddesinin ikinci fıkrası ve TRT Yönetim Kurulunun Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik’in 3.maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarındaki düzenlemelere hiç gerek yoktur, zira Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısının, Başkanın bulunmadığı hallerde, Başkanın yetkilerini kullanması ve toplantıyı yönetmesi hiçbir halde söz konusu olamayacaktır. Dolayısiyle, Yönetim Kurulu toplantılarını Genel Müdür Vekilinin yönetmesinin gerektiği yolunda bir yorum, kanun koyucunun Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı adıyla ayrı bir görev ihdas etmekteki amacına ters düşer ve buna ilişkin düzenlemeleri de hukuken anlamsız hale getirir.
Yukarıda özetlenen durum ve 2954 sayılı Kanunun Yönetim Kurulu Başkanlığına ilişkin düzenlemesinin, 359 sayılı Kanundan farklı oluşu karşısında, Genel Müdürlüğün vekaleten yürütülmesi sırasında, Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısının Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütmesine hukuken bir engel bulunup bulunmadığı konusunda, 2575 sayılı Danıştay Kanununun 23. maddesinin (e) bendi gereğince, Danıştaydan çok ivedi görüş istenmesini takdirlerinize arz ederim.” denilmekte olduğundan konu incelenerek;
Gereği Görüşülüp Düşünüldü:
İstişari düşünce istemi, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünün vekaleten yürütülmesi durumunda Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısının Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütüp yürütemeyeceği hususuna ilişkindir.
2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanununun 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, Kurumun genel müdür tarafından temsil olunacağı ve yönetileceği belirtilmiş, maddenin son fıkrasında da, genel müdürün raporlu, izinli veya yurt dışında geçici görevli olması gibi nedenlerle geçici süreyle görevde bulunmaması halleriyle, istifası, ölümü ya da görevden alınması gibi nedenlerle sürekli olarak görevden ayrılması hallerinde, yeni genel müdür ataması yapılıncaya kadar, genel müdür yardımcılarından bu hizmette en kıdemli olanın, kıdemde eşitlik halinde en yaşlısının genel müdürlüğe vekalet edeceği hükmü yer almıştır.
Kanunun 11 inci maddesinde, Yönetim Kurulunun, Kurumun en yüksek karar ve yönetim organı olduğu, Kurul başkanlığının genel müdüre ait bulunduğu, Kurulun ilk toplantısında bir başkan yardımcısı seçeceği, Yönetim Kurulunun çalışma esaslarının bir yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmış, bu maddeye göre hazırlanıp yayımlanan Yönetim Kurulunun Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliğin 2 nci maddesinde de, Başkan yardımcısının Başkanın bulunmadığı hallerde, Başkanın yetkilerini kullanacağı ve toplantıyı yöneteceği belirtilmiştir.
Kanun koyucunun bu düzenleme biçimiyle Kurumun temsili ve yönetimi yetkisini taşıyan genel müdüre, kurumdaki en yüksek karar ve yönetim organı olan Yönetim kurulu başkanlığı görevini de vermek suretiyle, güçlü ve istikrarlı bir yönetimi amaçladığı, kamu hizmetinin gereklerine uygun bulunmayan iki başlı bir yönetim biçiminden kaçındığı anlaşılmaktadır.
Genel müdürlük görevinin asil veya vekil tarafından yürütülmesinde bu olgunun değişmeyeceği de kuşkusuzdur. Zira, Danıştay’ın yerleşik kararlarına göre bir göreve vekaleten atananlarla, yasa gereği kendiliğinden o görevi vekaleten yürütmekle yükümlü olanların, görevi yürüttükleri sürece hukuken asilin sahip olduğu bütün yetkileri kullanmaları zorunlu bulunmaktadır.
Görüldüğü üzere, vekil, “asil”in tüm yetkilerine sahip olmasına karşın, “yardımcı” aksine yasal bir hüküm yok ise sadece amirin belirleyeceği ölçüde yetkili olup, genelde gündelik işlemleri yürütmek ve amirin talimatını yerine getirmekle yükümlüdür.
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısının durumunun da bu anlamda değerlendirilmesi gerekir.
Öte yandan, 2954 sayılı Kanununun 11 inci maddesi uyarınca çıkartılan Yönetim Kurulunun Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliğin 2 nci maddesinin son fıkrasında yer alan Başkan yardımcısının, Başkanın bulunmadığı hallerde, Başkanın yetkilerini kullanacağı ve toplantıyı yöneteceği yolundaki düzenleme, aynı madde uyarınca en geç 15 günde bir yapılması gereken Yönetim Kurulu toplantılarına Genel Müdür veya vekilinin zorunlu nedenlerle katılamamaları durumunda Başkan yardımcısının o toplantıyla sınırlı olarak görev yapmasını öngörmekte olup, Genel Müdür vekilinin Kurul Başkanlığı görevini yürütmesini engelleyici nitelikte değildir.
Açıklanan nedenlerle, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünün vekaleten yürütülmesi halinde Yönetim Kurulu Başkan yardımcısının, Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütemeyeceği sonucuna oyçokluğuyla ulaşılarak dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasın 5.12.1996 gününde karar verildi.
Azlık Oyu : İstişari düşünce isteminin konusu, T.R.T. Kurumu Genel Müdürlüğünün vekaleten yürütülmesi durumunda Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısının, Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütmesine hukuken bir engel bulunup bulunmadığıdır.
Konunun aydınlatılmasındaki öncelikli kaynak dayanak, yürürlükteki mevzuat hükümleridir.
Bu nedenle, Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığının ve yetkilerinin hukuki dayanağı saptanmalıdır.
TRT Kurumunun kuruluşuna ilişkin 2954 sayılı Yasanın 11.maddesinde “Genel müdür Yönetim Kurulunun başkanıdır. Yönetim Kurulu ilk toplantısında bir başkan yardımcısı seçer” denilerek, Yönetim kurulu başkan yardımcısının yasal durumu belirlenmektedir.
Anılan Yasa, yönetim kurulunun Çalışma esaslarının da, bir yönetmelikle düzenlenmesini emretmektedir.
Yasanın bu hükmü icabı olarak Genel Müdürlükce bir yönetmelik hazırlanmış ve yönetim kurulunca kabul edilerek yayımlanmıştır.
Yönetmenliğin 3. maddesinde, yönetim kurulu başkan yardımcılığına seçilen üyenin yetkileri “Başkanın bulunmadığı hallerde, Başkanın yetkilerini kullanır ve toplantıyı yönetir” diye açıkca ve “haller” diye de, bir kısıtlama getirilmeden gösterilmiştir.
Bu açık hükümler karşısında, başkan yardımcısının, yönetim kurulunda Başkanın kullandığı yetkileri kullanacağında ve toplantıyı yöneteceğinde, kanımızca, bir duraksama yoktur.
Konuya ilişkin olan mevzuat hükümleri varken, bunun uygulanacağı, yorum yoluyla bir sonuca varılamıyacağı, öğretide genel kabul görmektedir.
Genel müdür tarafından tek imza ile atanan dört genel müdür yardımcısından hangisinin, genel müdürün yokluğunda kendisine vekalet edeceğini objektif kriterlere göre belirlemek amacıyla, anılan Yasanın 13.maddesinde yer alan “Genel Müdür yardımcılarından bu hizmette en kıdemlisi vekalet eder” hükmünün, Yasanın mevcut bir başka açık hükmünü geçersiz kıldığını söylemek, yalnızca bir yorumdur, hemde, “vekil asilin bütün yetkilerine” sahiptir gibi, hukuki gücü tartışılacak bir genel söyleme göre yapılan.
Genel Müdüre vekalet eden genel müdür yardımcısının, yönetim kurulu başkanı vekili olacağını da kabul etmek, Yönetim kurulunun ilk toplantısında (Bakanlar Kurulu Kararı ile atanan yedi kişinin arasından) bir başkan yardımcısı seçilmesi hükmünü anlamsız kılacağı gibi; başkan yardımcısının, başkanın yetkilerini kullanması ve toplantıyı yönetmesine ilişkin Yönetmelik hükmünü de ortadan kaldırır.
Yasa hükmünü bir haşiv, yürürlükteki yönetmelik hükmünü de yok saymak, olası değildir.
Yönetmeliğin, yasa gereği seçilmiş bulunan, başkan yardımcısına verileceğini belirttiği yetkinin; yasaya aykırılığı iddia edilip, iptal ettirilip yada değiştirilip ortadan kaldırılmadıkça, uygulanması gerekeceğinde de duraksama bulunamaz.
TRT Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısının, Yönetim Kurulu toplantılarına, Genel Müdürün bulunmadığı hallere özgülenmek koşuluyla başkanlık edeceği açıkça yazılı bulunurken, buna hiç öngörülmemiş olan vekilin de bulunmaması eklemesini yapmak, mevzuata aykırılık oluşturur.
Kaldı ki, vekilin olmadığı bir durum da (yasa gereği diğer genel müdür yardımcıları vekil olarak sıraya gireceğinden)söz konusu olamaz.
TRT Kurumuna ilişkin yasanın yürürlüğe girdiği 14.11.1983 tarihinden bu yana geçen 13 yıldan beri uygulamanın hiç tartışmasız bir biçimde yürümekte olması da, mevzuatın yadırganmadığının bir başka göstergesidir.
Sonuç olarak, mevcut düzenlemenin, ikili bir sistem öngördüğü; Bakanlar kurulu kararı ile atanmış bir heyetin başkanının ve ona yardımcı olarak seçilen yardımcısının da, aynı statü de olmasının amaçlandığı görüşündeyim.
Bu nedenle çoğunluk kararına katılmıyorum.