1. Daire         1995/243 E.  ,  1996/17 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 1995/243
Karar No : 1996/17

Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okullarından mezun olanların 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 5 inci maddesinin (A) bendinin (a) fıkrasında sayılan “İşletme” dalında eğitim veren fakülte veya yüksek okul sayılıp sayılamayacağı, sayılmaması halinde bu okullardan mezun olanlara serbest muhasebeci mali müşavirlik veya yeminli mali müşavirlik ruhsatı verilip verilemeyeceği, ruhsat verilmiş ise bu ruhsatların iptal edilip edilmeyeceği hususlarında düşülen duraksamanın giderilmesine yönelik istişari düşünce istemine ilişkin Başbakanlığın 15.11.1995 günlü ve B.02.0.KKG/174-137/5322 sayılı yazısına ekli Maliye Bakanlığının 9.11.1995 günlü ve B.07.0.GEL.0.32/3263 -1019-62242 sayılı yazısında aynen:
“Bakanlığımıza intikal eden başvurulardan, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okullarının, 3568 sayılı Kanunun 5/A-a maddesinde belirtilen bilim dallarında eğitim veren fakülte veya yüksekokul kabul edilerek, söz konusu okullardan mezun olanlara serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatı verildiği tespit edilmiştir.
Bilindiği gibi, 13/6/1989 gün ve 20194 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nun 5/A maddesinde, serbest muhasebeci mali müşavirlik ve yeminli mali müşavirlik ruhsatı alabilmek için, anılan maddede belirtilen staj ve sınav şartının yanı sıra “hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilimler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim Kurulunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak veya diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde diploma almış olmak…” şartını haiz olmak gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen hükmün uygulanmasıyla ilgili olarak, Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğünün ilişikte sunulan 30.11.1994 gün ve 42075 sayılı yazısında, “Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu, Turizm İşletmeciliği İhtisas Şubesinden mezun olanlara serbest muhasebeci mali müşavirlik veya yeminli mali müşavirlik ruhsatı verilmeyeceği” şeklinde görüş belirtmiştir.
Keza, aynı konuda Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığından alınan ve ilişikte sunulan 28/10/1994 gün ve 26074 sayılı yazıda, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu ve Mesleki Eğitim Fakültesinde izlenen eğitim-öğretim programlarının, işletme eğitimi veren yükseköğretim programları ile denk sayılmayacağı belirtilmiştir.
Bu itibarla, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okullarından mezun olanlara Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Ruhsatı verilmemesi, verilmiş ruhsat var ise iptal edilmesi gerektiği hususu, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odalar Birliği’ne 18/1/1995 gün ve 3258 sayılı yazımızla bildirilmişti.
Ancak, anılan Birlik’ten alınan 17/3/1995 gün ve 2485 sayılı yazıda, Milli Eğitim Bakanlığınca, ” 1983 yılına kadar Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kuruluna bağlı olan bu yüksek okulun İktisadi ve Ticari İlimler Akademilerine eşdeğer nitelikte eğitim veren bir kurum olduğu” ayrıca Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 2/10/1971 gün ve E: 1996/4, E: 1996/40, K: 1971/36, 22/11/1973 gün ve E: 1968/8, 1973/14 sayılı kararları ile Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 27/1/1973 gün ve E: 1972/6, K: 1973/2 sayılı kararlarında da, yanlış idari işlemlerden dolayı, kişi yararına hak veya korunması gereken yerleşmiş (müesses) bir durum doğmuş ise, idari işlemlerin ancak iptal davası süresi içinde geri alınabileceği, bu sürenin geçmiş olması halinde idare için de işlemin kesinleşmiş sayılacağı ve idarenin ancak, kişinin gerçek dışı beyan ve hilesinin yanlış işlem tesisine neden olduğu hallerde yanlış işlemini süre şartına bağlı kalmaksızın geri alabileceği yolunda görüş verildiği belirtilmektedir.
Bu defa, 3568 sayılı Kanunun belirtilen maddesine göre, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulunun İşletme alanında eğitim veren yüksek eğitim programları ile denk sayılıp sayılamayacağı hususunda farklı görüşler ortaya çıkmış bulunmaktadır.
Bakanlığımızca, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okullarının, 3568 sayılı Kanunun 5/A-a maddesinde belirtilen bilim dallarında eğitim veren fakülte veya yüksekokul kabul edilmeyeceği düşünülmekle birlikte, uygulamaya esas olmak üzere, 3568 sayılı Kanunun uygulanması açısından Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulundan mezun olanların Kanunun 5/A-a maddesinde belirtilen bilim dallarında eğitim veren fakülte veya yüksekokul mezunu sayılıp sayılmayacağı ve sayılmamasının kabul edilmesi halinde, bu okul mezunlarından serbest muhasebeci mali müşavirlik ve yeminli mali müşavirlik ruhsatı almış olanlara Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu’nun yukarıda belirtilen kararlarının uygulanıp uygulanmayacağı hususlarında Danıştay’dan istişari görüş alınmasının uygulamada
doğabilecek tereddütlerin giderilmesi bakımından uygun olacağı düşünülmektedir.
Durumu takdir ve tensiplerine arz olunur.” denilmektedir.
Dairemizin 3.1.1996 günlü ara kararı gereğinin yerine getirildiği anlaşılarak, Dairemizce yapılan çağrı üzerine gelen Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Üyesi …, Yüksek Öğretim Kurulu Üyesi Prof.Dr. … ve TÜRMOB Genel Başkan Yardımcısı …’in açıklamaları dinlendikten sonra konu incelenerek,
Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
İstişari düşünce istemi, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu mezunlarının, 3568 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde sayılan işletme dalında eğitim veren fakülte veya yüksekokul mezunu sayılıp sayılamayacağı, sayılmaması halinde bu okul mezunlarına serbest muhasebeci mali müşavirlik veya yeminli mali müşavirlik ruhsatı verilip verilemeyeceği, ruhsat verilmiş ise bunların iptal edilip edilemeyeceği hususlarına ilişkindir.
3568 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinde, serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatı almış ve en az on yıl bu görevi yürütmüş olmak koşuluyla yeminli mali müşavir olunabileceği belirtildiğinden, mesleğin ilk aşaması için gerekli koşulları taşımayanların yeminli mali müşavir olmalarına olanak bulunmadığı dikkate alınarak, istişari düşünce istemi sadece serbest muhasebeci mali müşavirler yönünden incelendi.
3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 5 inci maddesinin (A) bendinin (a) fıkrasında serbest muhasebeci mali müşavir olabilmek için, diğer yasal koşulların yanı sıra hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilimler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim Kurulunca onanmış yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak veya diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından lisansüstü seviyesinde diploma almış olmak gerektiği belirtilmektedir.
Kanun koyucunun bu düzenleme şekliyle, serbest muhasebeci mali müşavir olmak için mezun olunması gereken yükseköğretim kurumlarını tek tek belirtmek yerine, fıkrada sayılan “bilim dallarında” eğitim veren öğretim kurumlarından mezun olunmasını öngörmek suretiyle, bu mesleğe daha geniş kesimden katılım sağlamayı amaçladığı anlaşılmaktadır.
Yükseköğretim kurumlarının bir bölümü, kuruluş amaçları bakımından hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe gibi bilim dallarında eğitim vermekte ve eğitim programları da buna göre belirlenmekte, bir bölümü ise farklı alanlarda eğitim vermek amacıyla kuruldukları halde, eğitim programlarında sözü edilen bilim dallarına ait derslerin de yer aldığı görülmektedir.
Bu durumda, 3568 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin A-a fıkrasının uygulanması bakımından ortaya çıkan sorun, ikinci gruptaki yükseköğretim kurumlarından lisans düzeyinde diploma almış olanların, serbest muhasebeci mali müşavir olabilmek için gerekli eğitim koşulunu taşıyıp taşımadıklarına ilişkin bulunmaktadır.
Bu bağlamda, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okullarından mezun olanların, 3568 sayılı Kanunda sayılan bilim dallarında eğitim veren okul mezunu sayılıp sayılamayacağı hususunun incelenmesinde, konunun belli bilim dallarında lisans düzeyinde eğitim verilmesiyle ilgili olduğu kuşkusuzdur.
Günümüzde, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu adında herhangi bir eğitim kurumu bulunmamaktadır. Bu isimle Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak eğitim veren okul, 20 Temmuz 1992 tarih ve 17760 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 41 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesinin Ticaret ve Turizm Eğitimi Bölümü haline getirilmiş, 3837 sayılı Kanunla da bu fakülteden ayrılmış ve Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesine dönüştürülmüştür.
Dosyada bulunan belgelerin incelenmesinden, Maliye Bakanlığınca 13.10.1994 günlü ve B.07.0.GEL.0.77/7863-1/69556 sayılı yazıyla Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okullarının, 3568 sayılı Kanun kapsamında işletme dalında eğitim verip vermediği hususunun Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına sorulduğu ve Kurulun 28.10.1994 günlü, B.30.0.EÖB.0.00.00.01-2457/26074 sayılı yazısında, gerek Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulunda, gerekse Mesleki Eğitim Fakültesinde izlenen eğitim ve öğretim programlarındaki derslerin, işletme programlarında yer alan bazı derslerle benzerlik gösterdiği, ancak, bu programların işletme eğitimi veren programlara denk sayılamayacağının bildirildiği anlaşılmıştır.
3568 sayılı Kanun, serbest muhasebeci mali müşavir olabilmek için kuruluş amacı ve adı ne olursa olsun hukuk, iktisat, maliye, işletme gibi maddede sayılan bilim dallarında eğitim veren fakülte veya yüksekokullardan mezun olmayı öngörmüş olması ve yükseköğretimle ilgili konularda en üst düzeyde yetkili olan Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığınca Turizm ve Ticaret Yüksek Öğretmen Okulunun işletme eğitimi veren eğitim kurumlarından sayılamayacağı yolunda görüş belirtmesi karşısında, bu okul mezunlarının anılan mesleği yapabilmek için gerekli eğitim koşulunun taşımadıklarının kabulü zorunludur.
İstişari düşünce isteminin, adı geçen okuldan mezun olduğu halde, serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatı almış olanlar hakkında, ruhsat iptali yoluna gidilip gidilemeyeceğine ilişkin kısmına gelince;
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 günlü, E: 1968/8, K: 1973/14 sayılı kararında, idarece yokluk, açık hata, ilgilinin gerçek dışı beyanı veya hilesi olduğunun saptanması hallerinde, tesis edilen işlemlerin her zaman geri alınabileceği hükme bağlanmıştır.
İdarece, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu mezunlarına 3568 sayılı Kanuna göre ruhsat verilmesinde yokluk hali veya ilgililerin hilesi yahut gerçek dışı beyanı olduğu öne sürülemeyeceği gibi, konunun açıklığa kavuşturulması için idarenin Yükseköğretim Kuruluna başvurmuş olması karşısında ortada açık hatanın varlığı da kabul edilmeyeceğinden, bu kişilere verilen ruhsatların iptali, söz konusu Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu kararına aykırılık oluşturur. Belirtilen nedenlerle, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulunu bitirenlerin 3568 sayılı Kanun kapsamında işletme eğitimi veren fakülte veya yüksekokul mezunu sayılamayacağı ve dolayısıyla kendilerine serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatı verilemeyeceği, ancak, bu ruhsatı önceden almış olanlar
hakkında Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 günlü, E: 1968/8, K:1973/14 sayılı kararı uyarınca ruhsat iptali yoluna gidilemeyeceği sonucuna ulaşılarak, dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 22.1.1996 gününde oybirliğiyle karar verildi.