1. Daire 1990/50 E. , 1990/49 K.
Daire : BİRİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1990
Karar No : 49
Esas Yılı : 1990
Esas No : 50
Karar Tarihi : 03/04/990
“DÜZELTME” İŞLEMİ, YAPILDIĞI TARİHTEN SONRA İÇİN HÜKÜM DOĞURAN BİR “İŞLEM DEĞİŞİKLİĞİ” NİTELİĞİNDE OLMAYIP, YANİ BİR İŞLEMLE ÖNCEKİ YANLIŞ, HATALI İŞLEMİ ORTADAN KALDIRAN BİR “GERİ ALMA” İŞLEMİ NİTELİĞİ TAŞIDIĞI HK.
Para ve Kredi Kurulunun 16.1.1988 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 88/1 sayılı Tebliğde yapılan ve 27.1.1988 günlü Resmi Gazetede yayımlanan düzeltme sebebiyle, bu iki tarih arasındaki süre içinde yapılan idari işlemlerin geçerliliğinin ne olacağı ve ilgililer bakımından kazanılmış hak doğup doğmayacağı konusunda oluşan duraksamanın giderilmesi amacıyla istişari düşünce istenilmesi üzerine gereği görüşülüp düşünüldü:
2976 sayılı Dış Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 2.maddesiyle, dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına düzenlenmesini sağlamak amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler konulması ve kaldırılması, bu yükümlülüklere ilişkin esasların tespit edilmesi ve oluşan fonların kullanılması konusunda düzenlemeler yapmaya yetkili kılınan Bakanlar Kurulunun 12.12.1986 günlü ve 86/11282 sayılı kararıyla Destekleme ve Fiyat İstikarar Fonu teşkil edilmiştir. Aynı Kararnamenin 10.maddesinde Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonunun, Para ve Kredi Kurulu Kararıyla ihracatın geliştirilmesi, ihracata dönük yatırımların finansmanı, ihracat sigortası kuruluncaya kadar ihracatın sigortası faaliyetlerinin finanasmanı gibi işler için kullanılabileceği hükme bağlanmıştır. Para ve Kredi Kurulunun kendisine tanınan bu yetkiye dayanarak, 16.1.1988 günlü ve 19696 sayılı Resmi Gazetede yayımlandığı 88/1 sayılı Tebliğin 1.maddesinde, bu maddede liste halinde belirtilen mamullerin ihracatında Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan ne kadar ödeme yapılacağı gösterilmiştir. Listenin 43.sıra numarasında yer alan mamullerin ihracı halinde, 10 çift mal için malın türüne göre 30 ve 50 Amerikan Doları karşılığı Türk Lirası ödeneceği öngörülmüş, Tebliğin 10.maddesinde, “38,42c,55,57…nci” sıra numaralarında yer alan mamullerin ihracatında Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan yapılacak ödemenin, mamullerin FOB ihraç bedelinin %10’unu aşamayacağı, aştığı takdirde %10’a kadar ödeme yapılacağı açıklanmış, 17.maddesinde de tebliğin 1.1.1988 gününde yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. Ancak 27.1.1988 günlü ve 19707 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “düzeltme” ile, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ile ilgili 88/1 Sıra Nolu Tebliğin 10.maddesinde yer alan sıra numaralarının yanlış olduğu belirtilerek, bu numaralara 43 sıra numarasıda eklenmek suretiyle “38,42c,43,55,57.” biçiminde düzeltilmiş, böylece tebliğin 43.sırasındaki mamulleri ihraç edenlere de Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan 10.maddeye göre ödeme yapılması öngörülmüştür.
Görüldüğü üzere, söz konusu “düzeltme” ile, açıkca “yanlış” olduğu belirtilen bir işlem, başka bir deyişle başlangıçta, yapıldığı tarihte yanlış, hatalı olan bir işlem ikinci bir işlemle düzeltilmiş bulunmaktadır. Bu durumda, “düzeltme” işlemi, yapıldığı tarihten sonrası için hüküm doğuran bir “işlem değişikliği” niteliğinde olmayıp, yeni bir işlemle önceki yanlış, hatalı işlemi ortadan kaldıran bir “geri alma” işlemi niteliği taşımaktadır.
Gerek öğreti gerek uygulamada, yanlış, hatalı işlemlerin ilgilileri lehine kazanılmış bir hak doğurmadığı, bir idari işlemin geri alınmasının, onu, yapıldığı tarihten itibaren doğurduğu hukuki sonuçlarla birlikte hükümsüz kılan, ortadan kaldıran, geriye yürür sonuçlu ikinci bir işlem olduğu ve bu niteliği nedeniyle işlemin yapıldığı tarih ile geri alınması arasında yapılan bütün idari işlemleri geçerisz kıldığı kabul edilip benimsenmiş bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 88/1 sayılı Tebliğin yürürlüğe girdiği 1.1.1988 tarihiyle bu Tebliğe ilişkin düzeltmenin Resmi Gazetede yayımlandığı 27.1.1988 tarihi arasında geçen süre içerisinde Tebliğin 43.sıra numa rasında yer alan mamulü ihraç edenlere Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan 10.madde hükmüne göre ödeme yapılması gerektiği, bu tarihler arasında söz konusu mamulü ihraç edenler için herhangi bir müktesep hak doğmayacağı ve yapılan bütün idari işlemlerin geçersiz olduğu mütalaa kılındı.