1. Daire         1990/269 E.  ,  1990/278 K.
Daire : BİRİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1990
Karar No : 278
Esas Yılı : 1990
Esas No : 269
Karar Tarihi : 21/11/990

KORUMA AMAÇLI NAZIM İMAR PLANININ, YASALARLA DÜZENLENMİŞ ZORLAYICI BİR SÜREYE TABİ OLMADAN, HİZMETİN EN İYİ ŞEKİLDE VE AKSATILMADAN YÜRÜTÜLMESİ AMACI İÇİNDE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MECLİSİNCE İNCELENİP KARARA BAĞLANARAK UYGULANMASININ SAĞLANACAĞI HK.

Marmara Takım Adalarına ait koruma amaçlı nazım imar planı ile uygulama imar planlarının kesinleşmiş olup olmadığı konusunda doğan duraksamanın giderilmesi aamacıyla istişari düşünce istemi üzerine gereği görüşülüp düşünüldü:
3194 sayılı İmar Kanununun 5.maddesinde nazım imar planı, “varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır.” Uygulama imar planı ise, “tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.” şeklinde tanımlanmaktır. Aynı Yasanın Planların Hazırlanması ve Yürürlüğe Konulması başlıklı 8.maddesinin (b) bendinde imar planlarının, nazım imar planı ve uygulama imar planından meydana geldiği belirtilerek, bölge planı kararlarına uygunluğu sağlanarak belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyelerce yapılacağı veya yaptırılacağı, belediye meclisince uygulanarak yürürlüğe gireceği öngörülmektedir.
Genel ilke ve usuller böyle olmakla beraber 3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, büyük şehir ve ilçe belediyeleri yönünden bazı özel düzenlemeler getirmektedir. Anılan Yasanın kapsamı 2.maddesinde “Bu kanun büyük şehir belediyeleri ile ilçe belediyelerinin kuruluş görev ve yetkilerine … dair usul ve esasları kapsar” şeklinde belirtmektedir. Aynı Yasanın 6.maddesinin (A) bendinde büyük şehir belediyelerine ait görevler sıralanmakta ve (b) fıkrasında “Büyükşehir nazım imar planlarını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak ilçe belediyelerinin nazım planına uygun olarak hazırlayacakları tatbikat imar planlarını onaylamak ve uygulanmasını denetlemek” bu görevler arasında yer almaktadır. 14.madde ise büyük şehir belediye başkanının, büyük şehir belediye meclisince onaylanan nazım imar planları uygulamak görevi olduğunu, ayrıca, ilçede belediye meclislerince alınan bütün kararların büyük şehir belediye başkanına gönderileceğini, büyük şehir belediye başkanının konunun tekrar görüşülmesini isteyebileceğini, meclislerin kararlarında 2/3 çoğunlukla ısrar edebileceğini, bu halde meclis kararının kesinleşmiş olacağını hükme bağlamaktadır. İmar Kanununun istisnalar başlıklı 4.maddesinde ise, “2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, bu Kanunun ilgili maddelerine uyulmak kaydı ile 2960 sayılı İstanbul Boğaziçi Kanunu ve 3030 sayılı Büyük şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun ile diğer özel kanunlar ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde, bu Kanunun özel kanunlara aykırı olmayan hükümleri uygulanır.”… hükmü yer almaktadır. İmar Kanununun bu hükmü ile 3030 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen hükümleri birlikte ele alındığında, büyük şehir belediye örgütü kurulmuş olan yerlerde nazım imar planı ile uygulama planının kabulü ve yürürlüğe girmesi konusunda, İmar Kanununun genel uygulaması dışında farklı bir usul öngörüldüğü anlaşılmaktadır. Nazım imar planları yapmak veya yaptırmak ve onaylamak yetkisi büyük şehir belediye meclisine ait bir görev olarak düzenlenmekte iken uygulama imar planları, büyük şehir belediye meclisince onaylanan nazım imar planına uygun olarak ilçe belediye meclisince hazırlanıp karara bağlanarak, büyük şehir belediye başkanının onayı veya büyük şehir belediye başkanının tekrar görüşme istemesi üzerine ilçe belediye meclisin ve 2/3 çoğunlukla verilen ısrar kararı ile kesinleşip yürürlüğe girmektedir.
İmar planlarının büyük şehir belediye yönetimleri yönünden hazırlık ve uygulama esaslarının bu şekilde saptadıktan sonra, İmar Kanununun 4. maddesinde özel kanun olarak belirlenip öncelikle uygulanması gerektiği ifade edilen Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu yönünden bir uygulama yapılması halinde imar planlarının ne şekilde hazırlanıp yürürlüğe gireceği hususuna gelince; 2863 sayılı Yasanın Sit geçiş dönemi-koruma amaçlı imar planı-kısmi plan değişikliği başlıklı 17.maddesi, “Bir alanın koruma kurulunca sit olarak ilanı, bu alandaki imar planı uygulamasını durdurur (…) koruma amaçlı imar planı yapılıncaya kadar, koruma kurulu tarafından bir ay içinde geçiş dönemi yapı şartları belirlenir. İlgili valilikler ve belediyeler anılan koruma amaçlı imar planını en geç bir yıl içinde koruma kuruluna değerlendirmek üzere vermek zorundadır.
Koruma kurulunca uygun görülerek, belediye veya valilikçe onaylanan koruma amaçlı imar planının yürürlüğe girmesi ile geçiş dönemi yapı şartları ayrıca karar almaya gerek kalmadan kalkar.
Koruma amaçlı imar planlarının, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları bakımından kısmen değiştirilmesi; ilgili kuruluşlarca gerekli görüldüğü ve bu hususta koruma kurulu kararı alındığı takdirde, koruma kurulu ilgili belediyeye ve ayrıca ilgili kurum ve kuruluşlara yazı ile bildirir.
Değişiklik teklifi bu tebligattan sonra en geç bir ay içinde belediye meclisince karara bağlanır. Bu süre içinde gereken karar alınmadığı takdirde belediye meclisi kararına lüzum kalmaksızın koruma kurullarınca karara bağlanan hususlarda değişiklik teklifi kesinleşir.
Belediyeler plan hazırlık safhasında gerektiğinde Bakanlıktan teknik yardım isteyebilirler.” hükmünü taşımaktadır. Buna göre, sit alanı ilan edilen yerlerde, ilgili belediyeye koruma amaçlı imar planını koruma kurulunca değerlendirmek üzere vermek görevi yüklenilmiş, koruma kurallarının uygun uygun görmesi halinde, koruma amaçlı imar planının belediyece onaylanması ile birlikte yürürlüğe gireceği, bu halde, geçiş dönemi yapı şartlarının hiçbir karara gerek kalmadan kalkacağı kabul edilmiştir. Yasa, imar planını onaylayacak olan belediye meclisine planı onaylamak için zorlayıcı bir süre öngörmemiştir.Sadece, 17.maddenin 2. ve 3.bendinde, belediye encümenlerince onaylanarak yürürlüğe giren koruma amaçlı imar planı değişikliğine ilişkin koruma kurul kararının tebliğinden itibaren bir ay içinde belediye meclisince karar verilmemesi halinde koruma kurulunca karara bağlanan değişikliğin kesinleşeceğine ilişkin bir düzenleme yapılmış, bu hüküm dışında hiçbir yasada imar planlarının yapımını karara bağlamaya zorlayıcı bir süre öngörülmemiştir.
Kaldı ki, sit alanı ilan edilen bir bölgede koruma amaçlı imar planı yapılıp usulüne göre onaylanıp yürürlüğe girinceye kadar geçiş dönemi yapı şartları yürürlüğünü koruyacağından, sit alanındaki imar uygulama sında boşluk doğması da önlenmiştir. 2863 sayılı Kanunun 17.maddesinde, koruma kurulunca incelenip uygun görülen imar planlarını onaylayacak belediyeden söz edilmekte, büyük şehir belediyelerinde onay için özel bir düzenlemeye yer verilmemektedir. Bu nedenle imar planlarını onaylama hususunda büyük şehir belediyesi sınırları içinde 3030 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır. Buna göre, amacı kültür ve tabiat varlıklarını koruma da olsa nazım imar planı büyük şehir belediye meclisince incelenip onaylanarak kesinleşecek ve nazım imar planı ilke ve esaslarına uygun olarak ilçe belediyelerince hazırlanan ve belediye meclislerince karara bağlanan uygulama imar planları da büyük şehirbelediye başkanının onayı ile yürürlüğe girecektir. Büyükşehir belediye başkanınca onaylanmadan yeniden incelenmek üzere gönderilen imar planı konusunda ilçe belediye meclisince 2/3 çoğunluk ısrar kararı verilmişse, bu karar kesinlik kazanmış olacaktır.
Yasal duruma ilişkin olarak yukarıdan itibaren yapılan açıklamalara göre duraksama konusunda varılan hukuki sonuç şu şekilde belirtilmelidir.
Adalar Belediye Başkanlığınca hazırlattırılıp, Koruma Kurulunun incelenmesine sunulan ve anılan Kurulca uygun görülen koruma amaçlı nazım imar planının, yasalarla düzenlenmiş zorlayıcı bir süreye tabi olmadan, hizmetin en iyi şekilde ve aksatılmadan yürütülmesi amacı içinde büyük şehir belediye meclisince incelenip karara bağlanarak uygulanmasının sağlanacağı, koruma amaçlı uygulama imar planının ise, büyük şehir belediyesince onaylanan koruma amaçlı nazım imar planına uygun olarak Adalar Belediyesince hazırlanıp, aynı belediye meclisince karara bağlanarak büy7k şehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe gireceği, ancak, bu süre içinde Koruma Kurulunca saptanan geçiş dönemi yapılanma koşulları yürürlüğünü sürdüreceği ve Koruma Kurullarının 2863 sayılı Yasanın 57.maddesinde yazılı görev ve yetkilerine dayanarak gerekli kararları alarak uygulamaya koyacakları mütalaa kılındı.