1. Daire         1986/302 E.  ,  1986/309 K.
Daire : BİRİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1986
Karar No : 309
Esas Yılı : 1986
Esas No : 302
Karar Tarihi : 16/09/986

LİSEYİ BİTİRDİĞİ YIL MEMURLUĞA GİREN, 1979 YILINDA 2182 SAYILI YASADAN YARARLANAN VE 1985 YILINDA 4 YILLIK YÜKSEK ÖĞRENİMİNİ BİTİRMESİ NEDENİYLE 657 SAYILI YASANIN 36.MADDESİNE GÖRE İNTİBAKI YAPILAN BİR MEMURUN 2182 SAYILI YASA KAPSAMINA GİRMESİ NEDENİYLE KAZANILMIŞ HAKKI OLAN BİR DERECE YÜKSELMESİNDEN AYRICA YARARLANMASI GEREKECEĞİ HK.

İstişari düşünce isteminin konusunu, 1975 yılında liseyi bitirerek aynı yıl memurluğa atanan ve 1979 yılında 2182 sayılı Yasadan yararlanan bir memurun, 1985 yılında 4 yıllık yüksek okulu bitirmesi halinde, 657 sayılı Yasanın 36.maddesinin Ortak Hükümler bölümünün A/12-d bendi hükmüne göre yapılacak intibakından 2182 sayılı Yasaya göre verilmiş olan bir derece yükselmesinden yararlanıp yararlanamayacağı hususu oluşturmaktadır.
Sorunun çözüme kavuşturulabilmesi için, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36.maddesinin Ortak Hükümler Bölümünün A/12-d bendi ve aynı Yasaya 2182 Yasayla eklenen ek geçici 1.madde hükümlerinin incelenmesi, ayrı ayrı ya da birlikte uygulanmaları durumunda nasıl bir sonuca ulaşılması gerektiğinin saptanması gerekir.
657 sayılı Yasanın 36.maddesinin Ortak Hükümler Bölümünün A/12-d bendinde, memurken veya memurluktan ayrılarak üst öğrenimini bitirenlerin, derece ve kademelerinin, bitirdikleri üst öğrenimin başlangıç derece ve kademesi üzerine memurlukta geçirdikleri başarılı hizmet sürelerinin tamamının değerlendirilmesi yoluyla belirleneceği öngörülmüştür. Başarılı hizmet yılları, üst öğrenim için yasada belirlenmiş başlangıç derece ve kademesi üzerine, her yıla bir kademe, her üç yıla bir derece verilmesi ilkesine göre değerlendirilecektir. Ancak, sözü edilen bentte, bu değerlendirme işleminde ulaşılabilecek derece ve kademeye bir sınırlama getirilmiş, aynı üst öğrenime ara vermeden başlayan ve normal süresi içinde bitiren emsalin ulaştıkları derece ve kademenin aşılamayacağı hükme bağlanmıştır. Yasa koyucunun, bu sınırlamayı, memurken veya memurluktan ayrılarak üst öğrenimi bitirenlerin, aynı üst öğrenimi, öğrenimlerine hiç ara vermeden ve normal süresi içinde tamamladıktan sonra memur olanlardan daha avantajlı bir duruma gelmelerini önlemek amacıyla getirdiği açıktır.
657 sayılı Yasaya 2182 sayılı Yasayla eklenen ek geçici 1.maddede ise, 657 sayılı Yasa ve ek geçici maddelerine göre aylık almakta olan personelin, iktisap ettikleri kazanılmış hak aylıklarının, bir defaya mahsus olmak üzere ve koşulsuz olarak bir üst derecenin aynı kademesine getirileceği hükme bağlanmıştır. Başka bir anlatımla, söz konusu maddeyle, 2182 sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği 1.3.1979 tarihinde görevde olan personelin kazanılmış hak aylıkları bir derece yükseltilmiştir. Bu uygulamayla yapılan yükselme, memurun, bütün memurluğu ve emekliliği boyunca yararlanacağı bir kazanılmış hak durumuna geldiğine göre, sonraki yıllarda da derece ve kademesinin yeniden belirlenmesini gerekli kılan maddi ve hukuki bütün olgularda dikkate alınması gerektiği kuşkusuzdur.
Görüldüğü gibi, 657 sayılı Yasanın 36.maddesinin Ortak Hükümler bölümü nün A/12-d bendiyle, bu Yasaya 2182 sayılı Yasayla eklenen ek geçici 1.maddesi birbirinden nitelik itibariyle ayrı ayrı konuları düzenlemek te, amaç ve ilkeler bakımından da farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle, 657 sayılı Yasanın 36.maddesinin Ortak Hükümler bölümünün A/12-d bendi hükmüne göre yapılacak bir hizmet değerlendirilmesi, öncelikle, 2182 sayılı Yasayla verilmiş bir derecelik yükselme gözönünde bulundurulmaksızın, tamamen A/12-d bendinin kendi koşulları içinde yapılmalıdır. İlke ise, belirtildiği gibi, her yılın bir kademe her üç yılın bir derece olarak değerlendirilmesidir. Öngörülen tek sınırlama, emsalin ulaştığı derece ve kademenin aşılamamasıdır. Emsal ise, aynı üst öğrenimi, öğrenime ara vermeden başlayan ve normal süresi içinde bitiren kimsedir. Bunun ulaşabileceği derece ve kademenin saptanmasında ise, bitirilen üst öğrenim için Yasanın öngördüğü başlangıç derecesi esas alınarak üst öğrenimin bitirilişinden sonra geçen yıllar değerlendirilecek, 2182 sayılı Yasadan yararlanmış olup olmaması hesaba alınmayacaktır. Çünkü buradaki “emsal” deyimiyle ifade edilmek istenen, subjektif olmuş kişiler değil, üst öğrenimin ara vermeden bitirilmesi
ve bu öğrenim üzerine geçen yılların değerlendirilmesini öngören objektif bir durumdur.
A/12-d bendine göre intibakı yapılarak derece ve kademesi yeniden saptanan kişinin, 2182 sayılı Yasadan ve dolayısıyla koşulsuz bir derece yükselmesinden yararlanmış bir kişi olması durumunda, kendisine, kazanılmış hakkı olan bir derece yükselmesinin ayrıca uygulanması zorunludur. 2182 sayılı Yasanın bir derece yükselme hakkı tanıyan hükümlerinin, geçici hükümler olmasının, bunlara göre elde edilen kazanılmış hakların, ileriki yıllarda ortaya çıkabilecek maddi ve hukuki durumlar nedeniyle yapılacak intibaklarda ayrıca dikkate alınmasına engel oluşturmayacağı ise açıktır.
Öte yandan, A/12-d bendi hükmü uyarınca intibakı yapılan yapılan kişiye, 2182 sayılı Yasa uyarınca daha önce yararlanmış olduğu bir derece yükselmesinin ayrıcaverilebilmesini, A/12-d bendinde tanımı yapılan emsalin alabilecek durumda olması koşuluna bağlayan görüşün ise hiç bir yasal dayanağı yoktur. Ayrıca bu görüş, aynı zamanda, eşitsiz ve hakkaniyet dışı uygulamalara da neden olabilecektir. Örneğin, aralarında başkaca bir fark olmaksızın, 4 yıllık üst öğrenimi bitiren kişinin emsali, üst öğrenimi bitirme yılına göre, 2182 sayılı Yasadan yararlanamazken, 3 yıllık üst öğrenimi bitiren kişinin emsali, öğrenimi bir yıl erken bitirmesi ve böylece 2182 sayılı Yasanın yürürlük tarihinde kamu görevinde bulunabilecek durumda olması nedeniyle anılan Yasadan yararlanabilecektir. Bir derece yükselmesinden 3 yıllık üst öğrenimi bitirmiş olanın yararlanamaması gibi açıklanması olanaksız bir sonucun doğmasına yol açan bu görüşün hukuksal yönden bir değer taşımayacağı açıktır. Kuşkusuz, ilgilinin bir derece yükselmesinden yararlanıp yararlanamayacağının koşulu, emsalinin değil, kendisinin 2182 sayılı Yasa kap
samında olup olmamasıdır.
Bu nedenlerle, 1975 yılında liseyi bitirerek aynı yıl memurluğa giren, 1979 yılında 2182 sayılı Yasadan yararlanan ve 1985 yılında 4 yıllık bir yüksek öğrenimi bitirmesi nedeniyle 657 sayılı Yasanın 36.maddesinin Ortak Hükümler bölümünün A/12-d bendi hükmüne göre intibakı yapılan bir memurun, 2182 sayılı Yasa kapsamına girmesi nedeniyle kazanılmış hakkı olan bir derece yükselmesinden ayrıca yararlanması gerektiği mütalaa kılındı.